Pas begin juni 2021 hebben de musea hun deuren onder voorwaarden weer mogen heropenen voor het publiek. Voor de musea betekent dit ook in 2021 aanmerkelijk minder bezoekers dan gepland. Zij zullen naar verwachting een deel van de prestatieafspraken ook in 2021 niet kunnen realiseren. Hoewel de subsidie wordt gecontinueerd, zullen de musea door o.a. lagere eigen inkomsten aanzienlijke financiële schade leiden. Om te voorkomen dat belangrijke culturele organisaties door de coronacrisis verdwijnen heeft de gemeente in september 2021 opnieuw besloten tot noodsteun voor de culturele en creatieve sector. De regeling loopt van mei tot en met december 2021. Met de regeling wil de gemeente voorkomen dat belangrijke culturele organisaties, zoals de Rotterdamse musea, door de coronacrisis verdwijnen. De hoop is dat deze ronde noodsteun voldoende is om de cruciaal geachte culturele infrastructuur in de stad tot het eind van de coronacrisis in stand te houden.
Het onderwijs is weer open. De gemeentelijke cultuureducatieprogramma’s zijn weer herstart. Ondanks de coronacrisis en de sluiting van de scholen is het streefpercentage van de college-indicator gehaald dat in 2022 30% van de basisscholen een of meer niveaus gestegen is in het Rotterdamse Cultuureducatie Model. In 2020 was 23% van de scholen een of meer niveaus gestegen bij een streefpercentage van 22%.
Rotterdamse Cultuurvisie
In de Rotterdamse Cultuurvisie; Cultuur ondersteunt de veranderingen in de stad geeft de gemeente de uitgangspunten aan voor het cultuurbeleid op langere termijn. Centraal in het beleid staan inclusiviteit, innovatie en interconnectiviteit. Rotterdam maakt zich sterk voor een culturele sector waarin voor iedere Rotterdammer zonder onderscheid een plek is, als bezoeker, als personeel of als maker. Nieuw aanbod en nieuwe genres krijgen de ruimte. Intensieve samenwerking en wederzijdse verbondenheid zijn kernbegrippen.
De centrale thema’s voor het cultuurbeleid voor de langere termijn zijn leidend in alle beleidsnota’s, -kaders en -regelingen op het gebied van cultuur in de komende jaren, zoals het beleidskader voor de Bibliotheek, het architectuurbeleid, de popvisie, het Cultuurplan en de regelingen voor projectsubsidies.
Cultuurplan 2021-2024
In het Cultuurplan ligt vast welke culturele organisaties in de jaren 2021-2024 kunnen rekenen op een jaarlijkse subsidie van de gemeente. Naast de artistieke betekenis van de aanvragers is hun bijdrage aan de drie beleidsspeerpunten inclusiviteit, innovatie en interconnectiviteit een belangrijk criterium bij de beoordeling van hun plannen voor de periode 2021-2024.
Daarnaast kent de cultuursector met ingang van 2021
-een Impulsregeling voor organisaties met een tweejarig subsidie,
-een groep Intermediaire instellingen die ondersteunend zijn aan de cultuursector maar zelf geen artistiek-inhoudelijke taak hebben en
-een Rotterdamse Culturele Basis van acht grote culturele instellingen waarvan een grotere verantwoordelijkheid verwacht wordt voor de cultuursector zelf, voor de stedelijke vraagstukken en voor de drie beleidsthema’s inclusiviteit, innovatie en interconnectiviteit. Ook deze organisaties ontvangen een meerjarig subsidie.
Herstel en transitie na de coronacrisis
De coronacrisis heeft laten zien dat de Rotterdamse cultuursector ondanks de harde klappen die zij kreeg, een enorme energie en veerkracht heeft om de Rotterdammers ondanks alle beperkingen toch te blijven voorzien van cultureel aanbod. Sinds het begin van de coronacrisis is volop geëxperimenteerd met digitaal en ander aanbod. De culturele instellingen hebben onder moeilijke omstandigheden aanbod verzorgd waar Rotterdammers troost in vonden, bij konden verpozen en verbinding in konden vinden. Zij zijn ondanks alle beperkingen Rotterdam blijven voorzien van cultureel aanbod; en daarbij is volop geëxperimenteerd met digitaal en ander aanbod.
Dat heeft ook de Denktank New Deal Cultuur Rotterdam geconstateerd. Begin mei 2021 bracht de Denktank aanbevelingen aan het gemeentebestuur en de cultuursector uit. Voorop stond voor de Denktank dat de sector noodsteun dient te krijgen, zolang dat nodig is. Daarnaast zou de gemeente de sector moeten helpen om na het einde van de coronapandemie zo snel mogelijk te herstarten en een transitie mogelijk te maken naar meer weerbaarheid, wendbaarheid en veerkracht dan voor corona.
De Denktank is een initiatief uit de cultuursector zelf. De gemeente heeft dit initiatief omarmd en ondersteund. Mariëtte Hamer, onder andere voorzitter van de SER, was bereid het voorzitterschap op zich te nemen. Voor de uitvoering van de aanbevelingen heeft de gemeente € 7,6 miljoen gereserveerd op de Cultuurbegroting.
Renovatie Museum Boijmans Van Beuningen
De gemeente is eigenaar van het gebouw van Museum Boijmans van Beuningen en grotendeels eigenaar van de collectie van het museum. Onder andere wegens de aanwezigheid van asbest is het museum in 2019 gesloten voor een ingrijpende renovatie. De ambities van het museum zijn niet te realiseren met de (huidige) beschikbare middelen en binnen de gestelde tijd maar het gemeentebestuur vindt een ambitieuze renovatie in combinatie met een kwaliteitsimpuls voor het Museumpark in meerdere opzichten wenselijk voor de stad. In opdracht van de gemeenteraad onderzoekt het college de haalbaarheid van ambitieuze renovatie in combinatie met een kwaliteitsimpuls voor het Museumpark. Eind 2021 neemt de gemeenteraad daarover een besluit. De heropening van het museum is gepland voor begin 2028.
Stadsmuseale functie
Eind 2020 heeft het gemeentebestuur naar aanleiding van het advies van de RRKC besloten de subsidie aan Museum Rotterdam te verlagen. De activiteiten van Museum Rotterdam zijn als gevolg daarvan per 2021 beperkt tot openstelling van Museum ‘40-’45 en het beheren van de collectie. De locatie van het museum in het Timmerhuis is gesloten. Een kwartiermaker en een stadscurator werken in samenwerking met Museum Rotterdam en in opdracht van de gemeente aan een visie en een programmaplan voor een nieuwe stadsmuseale functie, ook wat betreft organisatie, huisvesting en financiën. De periode tot en met 2024 zal in het teken staan van experimenteren met nieuwe vormen van programmering en nieuwe samenwerkingsverbanden. Ondertussen zullen stappen worden gezet om te komen tot een definitieve vorm voor de stadsmuseale functie in Rotterdam.
Het cultureel klimaat versterken
De cultuurdeelname door Rotterdammers verhogen
Een van de speerpunten in het cultuurbeleid is het vergroten en verbreden van het publieksbereik; alle Rotterdammers moeten in de cultuursector iets van hun gading kunnen vinden.
Ook cultuureducatie past daarin: leerlingen van alle leeftijden maken als publiek en actief deelnemer kennis met diverse facetten van kunst en cultuur. De cultuursector draagt daarmee bovendien bij aan de brede ontwikkeling van kinderen en jongeren opdat zij beschikken over de benodigde 21ste-eeuwse vaardigheden om volwaardig te kunnen participeren in de Rotterdamse samenleving.
Het cultureel klimaat versterken
Om de doelen op het terrein van kunst en cultuur te bereiken, ontwikkelt de gemeente op een groot aantal facetten van het culturele leven beleid. Voor de uitvoering van dit beleid krijgt een aantal culturele organisaties meerjarige subsidies. Behalve subsidie in het kader van het Cultuurplan gaat het dan onder andere om de tweejarige Impulsregeling Cultuur. Daarnaast verleent de gemeente subsidies voor projecten, ondersteunt zij crowdfundingcampagnes en verleent zij via de landelijke organisatie Cultuur+Ondernemen laagrentende leningen. Een bijzondere vorm van subsidiëring is Pitcher Perfect010. Meer informatie hierover is te vinden op de gemeentelijke website en gerelateerde pagina’s.
Cultuureducatie, mede gericht op de ontwikkeling van creatieve en 21ste-eeuwse vaardigheden, verdient een stevige positie in het geheel van het onderwijs. Daarom heeft het college voor cultuureducatie een indicator opgenomen in het collegeprogramma. Ook in 2022 blijft de gemeente werken aan de duurzame borging van cultuur in het onderwijs: in 2022 moet 30% van de basisscholen een of meer niveaus gestegen zijn in het Rotterdamse Cultuureducatie Model. Hoewel een aantal forse stappen gezet is, heeft corona scholen en culturele organisaties helaas op achterstand gezet.
Hoewel de coronacrisis ook op andere plannen van de cultuursector en de uitvoering van een aantal beleidsvoornemens een zware wissel heeft getrokken, voert de gemeente het in diverse nota’s vastgestelde cultuurbeleid zoveel als mogelijk uit. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Beleidsvisie Creatieve Industrie, de Beleidsvisie Pop en de nota Rotterdam Architectuurstad. Daarnaast zijn de transitie van de cultuursector en de implementatie van de drie i’s belangrijke aandachtsgebieden, maar ook het onderzoek naar de herinvoering van de Percentageregeling voor kunstopdrachten bij publieke bouwwerken en de inbreng van cultuur in gebiedsontwikkeling.
De coronacrisis heeft laten zien hoe belangrijk een sterk cultureel klimaat voor de stad is. Het heeft ook laten zien dat de sector staat te trappelen om een aantal ontwikkelingen uit het afgelopen jaar vast te houden en verder te ontwikkelen. Samenwerking binnen de cultuursector en met partijen daarbuiten en (digitale) innovatie zijn toegenomen en als uitvloeisel daarvan zijn ook nieuwe initiatieven ontstaan voor inclusiviteit, zoals manieren om nieuwe publieksgroepen te bereiken en acties voor een inclusiever personeelsbeleid. Het zijn centrale thema’s in de transitieaanbevelingen van de Denktank New Deal Cultuur, die bovendien voorstelt daarvoor andere vormen van financiële ondersteuning te onderzoeken om te komen tot een herziening van de relatie tussen cultuursector en overheid. De gemeente heeft die handschoen inmiddels opgepakt.
In het cultuurbeleid voor de komende jaren staan de i’s van inclusiviteit, innovatie en interconnectiviteit centraal:
Publieksbereik blijft ook in 2022 een van de belangrijkste onderdelen van het cultuurbeleid 2021-2024. De beperkingen door corona hebben een zware wissel getrokken op de activiteiten en bezoekcapaciteit van de cultuursector. Het publieksbereik is in 2020 en 2021 minimaal geweest en het zal naar verwachting nog lang duren voordat er sprake is van volledig herstel. Tegelijk dienen zich door de toenemende ontwikkelingen rond bijvoorbeeld digitalisering mogelijkheden aan om cultuur ook op nieuwe manieren aan het publiek aan te bieden en om nieuwe publieksgroepen te interesseren voor cultuur.
De gemeente heeft in de uitgangspunten voor het cultuurbeleid 2021-2024 uitgesproken dat de cultuursector de landelijke Governance Code Cultuur, de Code Inclusie en Diversiteit en de Fair Practice Code dient toe te passen. Voor de uitvoering van het beginsel van fair pay heeft de gemeente het cultuurplanbudget met ingang van 2021 verhoogd. Voor de versterking van diversiteit en inclusiviteit wordt een dashboard ontwikkeld, waarmee instellingen zelf hun voortgang zichtbaar kunnen maken. De wijze waarop de sector gevolg geeft aan de drie codes wordt de komende jaren gemonitord en waar nodig ondersteund.
Met ingang van 2021 kent de gemeente naast het vierjarige Cultuurplan de tweejarige Impulsregeling Cultuur voor jonge culturele organisaties uit Rotterdam die zich willen ontwikkelen en professionaliseren. De subsidie geldt voor zowel de ontwikkel- als de artistieke activiteiten en de aanvraag moet expliciteren welk ontwikkeldoel de organisatie heeft en hoe zij dat wil realiseren.
Daarnaast zijn acht culturele instellingen met een zekere draagkracht, ervaring en capaciteit ondergebracht in de zogeheten Rotterdamse Culturele Basis. Van hen wordt verwacht dat verantwoordelijkheid voor de sector als geheel nemen. Met behulp van deze instellingen wil de gemeente de cultuursector in staat stellen haar strategische rol in de stad verder te versterken. De instellingen in de Rotterdamse Culturele Basis kunnen gezien worden als strategische denktank bij het aanpakken van de stedelijke opgaven van Rotterdam. In de komende jaren zullen zij hun werkprogramma voor de periode 2021-2024 uitvoeren dat ze in samenspraak met de gemeente hebben ontwikkeld.
De intermediaire instellingen Kenniscentrum Cultuureducatie Rotterdam, Cultuur Concreet (kunst en cultuur in de gebieden) en SKAR (werkruimtes voor de creatieve sector) hebben met ingang van 2021 een plaats buiten het Cultuurplan, vergelijkbaar met Rotterdam Festivals.
Op het terrein van musea verwacht het gemeentebestuur in de periode 2021-2024 enkele belangrijke ontwikkelingen die inmiddels zijn gestart:
- Ingrijpende renovatie van Museum Boijmans Van Beuningen. Door deze renovatie zal het museum bouwkundig en museaal weer voldoen aan de wettelijke en functionele eisen.
- Ontwikkeling van een iconische Cultuurcampus op Rotterdam-Zuid waar onderwijs, cultuur en toerisme op een unieke wijze samenkomen en waar de deelnemende partijen in verbinding met de bewoners, studenten, kunstenaars, ondernemers en onderzoekers aandacht besteden aan het ontplooien van talent en het vormgeven van de toekomst van de stad.
- Ingebruikneming van Depot Boijmans Van Beuningen.
- Herontwikkeling van de stadsmuseale functie.
De cultuurdeelname door Rotterdammers verhogen
Bij vergroten en verbreden van het publieksbereik gaat het zowel om het bezoek aan stedelijke culturele voorzieningen als musea en theaters, als om actieve deelname aan culturele activiteiten in de wijk, zoals zelf muziek maken en wijkfestivals. De gemeente stimuleert de organisatie van activiteiten, programma’s en evenementen die aansluiten bij de vraag van de Rotterdammers. Het in 2018 begonnen onderzoek naar publieksbereik, waaraan alle meerjarig gesubsidieerde Rotterdamse culturele organisaties deelnemen, gaat door in de periode 2021-2024. Op basis van de ervaringen tot nog toe en aanbevelingen van de Rekenkamer Rotterdam zijn verbeteringen in het proces en de definiëring van de publieksgroepen aangebracht. Focusgroepen in de cultuurdeelname zijn de komende jaren de Wijkgerichte Vrijetijdgenieters en de Stedelijke Toekomstbouwers (Rotterdam Festivals, De Rotterdamse culturele doelgroepen).
Om alle kinderen de kans te geven met cultuur in aanraking te komen, blijft de gemeente inzetten op cultuuronderwijs met (professionele) docenten op alle Rotterdamse scholen. Het streven is dat alle basisschoolleerlingen in Rotterdam in 2022 kwalitatief goede cultuureducatie krijgen en dat cultuureducatie in toenemende mate duurzaam geborgd is in het Rotterdamse basisonderwijs.
In het lopende coalitieakkoord is voor cultuureducatie als indicator opgenomen dat in 2022 30% van de basisscholen een of meer niveaus gestegen is in het Rotterdamse Cultuureducatie Model. In 2020 is het streefcijfer van 22% gehaald: 23% van de scholen is ondanks de coronabeperkingen inmiddels een of meer niveaus gestegen. Of dat percentage ook in 2021 gehaald wordt, is in het derde kwartaal van 2022 bekend. Door de sluiting van de scholen in de eerste maanden van 2021 is veel cultuureducatie onder druk komen te staan.
| Tweede Herziening | Begroting 2022 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Overzicht van baten en lasten Musea - Cultuur | Realisatie 2020 | Begroting 2021 | Begroting 2022 | Raming 2023 | Raming 2024 | Raming 2025 | |
| Baten exclusief reserves | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
|
| Bijdragen rijk en medeoverheden | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Overige opbrengsten derden | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Lasten exclusief reserves | 34.217 | 33.678 | 33.224 | 33.228 | 33.530 | 35.258 |
|
| Apparaatslasten | 738 | 778 | 782 | 772 | 772 | 772 | |
| Inhuur | 27 | 40 | 31 | 31 | 31 | 31 | |
| Overige apparaatslasten | 9 | 24 | 25 | 17 | 17 | 17 | |
| Personeel | 701 | 714 | 726 | 724 | 724 | 724 | |
| Intern resultaat | 16 | -43 | -44 | -44 | -44 | -44 | |
| Intern resultaat | 16 | -43 | -44 | -44 | -44 | -44 | |
| Programmalasten | 33.462 | 32.943 | 32.485 | 32.501 | 32.802 | 34.531 | |
| Inkopen en uitbestede werkzaamheden | 822 | 1.023 | 226 | 241 | 542 | 542 | |
| Subsidies en inkomensoverdrachten | 32.640 | 31.920 | 32.260 | 32.260 | 32.260 | 33.988 | |
| Saldo voor vpb en reserveringen | -34.215 | -33.678 | -33.224 | -33.228 | -33.530 | -35.258 | |
| Saldo voor reserveringen | -34.215 | -33.678 | -33.224 | -33.228 | -33.530 | -35.258 | |
| Reserves | -3.078 | 230 | 0 | 0 | 0 | 0 |
|
| Onttrekking reserves | 2.564 | 230 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Toevoeging reserves | 5.642 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Saldo | -37.293 | -33.448 | -33.224 | -33.228 | -33.530 | -35.258 | |
| Tweede Herziening | Begroting 2022 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bijstellingen Musea - Cultuur | Begroting 2021 | Begroting 2022 | Raming 2023 | Raming 2024 | Raming 2025 |
|||
| Eerste Herziening / Voorjaarsnota 2021 | -33.455 | -32.536 | -32.482 | -32.775 | -34.466 | |||
| Bijstellingen Tweede Herziening 2021 / Begroting 2022 | 7 | -688 | -746 | -755 | -792 | |||
| Concernbrede opgave Integriteit | Ramingsbijstellingen vermijdbaar | 0 | 6 | 2 | 2 | 2 | ||
| Concernbrede opgave Wob | Ramingsbijstellingen vermijdbaar | 2 | 5 | 5 | 5 | 5 | ||
| Vervanging financieel administratie systeem (project GREAT) | Ramingsbijstellingen vermijdbaar | 0 | 10 | 0 | 0 | 0 | ||
| Wijk aan Zet | Ramingsbijstellingen vermijdbaar | 5 | 15 | 14 | 14 | 14 | ||
| Bestemmingsreserve Groot onderhoud museum Boijmans van Beuningen | Reserves | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| Technische wijzigingen | Technische wijzigingen | 0 | -723 | -766 | -775 | -813 | ||
| Begroting na wijzigingen | -33.448 | -33.224 | -33.228 | -33.530 | -35.258 | |||
Concernbrede opgave Integriteit
Het Actieplan Integriteit omvat een samenhangend pakket van ruim 30 maatregelen waarmee we de aanbevelingen uit verschillende (externe) rapporten en onderzoeken opvolgen. Daarmee intensiveren en verstevigen we ons integriteitsbeleid. Financiële dekking komt vanuit bijdragen uit het hele concern.
Concernbrede opgave Wob
Om verzoeken uit hoofde van de Wet openbaarheid van bestuur (WOB) nu én in de toekomst professioneler en binnen de wettelijke termijn te kunnen afhandelen, wordt een centrale eenheid (“Wob-unit”) opgericht. Deze unit heeft het afhandelen van Wob verzoeken als kerntaak en heeft daarvoor ook de benodigde expertise in huis. Financiële dekking komt vanuit bijdragen uit het hele concern.
Vervanging financieel administratie systeem (project GREAT)
Vanaf 2022 wordt het huidige financiële administratiesysteem vervangen. Omdat wordt overgestapt naar een cloudapplicatie, kunnen deze kosten beperkt worden geactiveerd. Dit zorgt voor een (incidentele) dekkingsopgave van € 8,7 mln.
De opgave wordt enerzijds ingevuld door een aantal meevallers/onderbestedingen in 2021. Het restant van ca € 2 mln wordt (voor)gefinancierd door bijdragen vanuit het hele concern.
Wijk aan Zet
Deze budgetverschuiving naar programma Bestuur en Dienstverlening is ter dekking van kosten voor de implementatie van Wijk aan zet/Werken in stad en wijk.
Bestemmingsreserve Groot onderhoud museum Boijmans van Beuningen
Bij de resultaatbestemming 2020 is een bedrag van € 230 gereserveerd voor niet activeerbare kosten verbonden aan de verbouwing van museum Boijmans van Beuningen. Dit bedrag wordt aan de reserve onttrokken en toegevoegd aan het voor 2021 beschikbare budget voor deze doorlopende kosten.
Technische wijzigingen
Onder de technische wijzigingen is opgenomen de indexering van de budgetten vanaf het jaar 2022 (- € 708 in 2022, oplopend naar - € 754 in 2025). Nadere informatie hierover is opgenomen bij Grondslagen. En daarnaast bevindt zich hieronder nog een aantal overige technische wijzigingen van geen- of geringe financiële omvang.
Het gemeentebestuur werkt aan een stad met een sterk cultureel klimaat. Cultuur is van groot belang voor de economische positie van Rotterdam in binnen- en buitenland, maakt de stad aantrekkelijk voor bewoners, bezoekers en bedrijven en draagt bij aan de brede ontwikkeling van kinderen en jongeren.
Het gemeentebestuur wil, omwille van een sterk cultureel klimaat, optimale omstandigheden creëren voor de productie van kunst en cultuur, voor de toegankelijkheid ervan en voor het delen van informatie, kennis en middelen. Onder kunst en cultuur verstaan we meer dan alleen beeldende kunst, theater, dans, muziek, musea en film. Ook de bibliotheek, culturele evenementen en de creatieve industrie behoren tot het culturele domein.
Om de doelen op het terrein van kunst en cultuur te bereiken, maakt de gemeente beleid, zoals het bibliotheekbeleid, (gemeentelijk) collectiebeleid, architectuurbeleid, film- en mediabeleid en het vierjaarlijkse Cultuurplan.