Begroting 2021 en Tweede Herziening 2020

Met nieuwe energie bouwen aan de stad van morgen

Verkeer en vervoer - Beheer Pagina 32

Verkeer en vervoer - Beheer

Beleidskaders, -monitors en wetgeving

Bewoners, ondernemers en bezoekers beleven de openbare ruimte als veilig en schoon en de Rotterdamse infrastructuur is optimaal beschikbaar. Bewoners zijn tevreden over het beheer en onderhoud van de openbare ruimte. Bij (her)inrichting, beheer en onderhoud van de boven- en ondergrondse infrastructuur wordt bijgedragen aan klimaat- en circulaire doelstellingen.

Omschrijving taakveld

Voortgang 2020

Ga naar vorig P&C-document

Covid-19
Het uitvoeren van het regulier onderhoud aan openbare verlichting, civiele kunstwerken en wegen gaat in de corona periode door zoals gepland, waarbij rekening gehouden wordt met de coronamaatregelen, zoals bijvoorbeeld het houden van minimaal 1,5 meter afstand tussen medewerkers.

 

Maastunnel
Het project gericht op de ingrijpende renovatie/restauratie van het Rijksmonument Maastunnel nadert zijn voltooiing. Nadat in augustus 2019 de autotunnels zijn opgeleverd en op 1 juli 2020 de fietstunnel zal medio oktober 2020 de voetgangerstunnel weer beschikbaar worden gesteld. De gemeente kijkt terug op een bijzonder succesvol project dat zowel binnen planning als binnen budget is gerealiseerd.

Bij de voorbereiding van het project zijn second opinions uitgevoerd door zowel REBEL als NIMAS en is het budget vastgesteld op € 262 miljoen, rekening houdend met de complexiteit van het project en het daarbij behorende risicoprofiel. Een deel van die risico’s hebben zich niet voorgedaan, in mindere mate of met minder kosten. In combinatie met een strakke projectbeheersing en goede samenwerking met Combinatie Aannemers Maastunnel heeft dit ertoe geleid dat de investering minimaal € 34 miljoen lager uitvalt. Deze lagere investering leidt tot een substantiële daling van de kapitaalslasten vanaf 2021. De financiële afwikkeling zal naar verwachting in het 2e kwartaal 2021 afgerond worden. Hieruit zal blijken of de investering verder verlaagd kan worden.

Eind 2021 moet de nieuwe onderhoudspartij voor de autotunnel en fiets- en voetgangerstunnel gecontracteerd zijn. De voorbereidingen voor het aanbesteden van dit contract zijn dit jaar gestart en momenteel vinden alle voorbereidingen plaats om te komen tot een nieuw contract. Het overgrote deel van het onderhoud van de autotunnel en fiets- en voetgangerstunnel is tot 2023 geborgd in het contract van onze bouwpartner Combinatie Aanpak Maastunnel (CAM).

 

Ledtransitie
Begin april van 2020 is het project ledtransitie 2020-2025 gestart. De ledtransitie vervangt alle conventionele armaturen voor led-armaturen die uitgerust zijn met telemanagement. Het nieuwe telemanagementsysteem stelt de gemeente in staat om storingen proactief te signaleren, zonder dat hierbij een burgermelding nodig is. In 2020 zijn armaturen in wijken in Prins Alexander en Hoogvliet vervangen. In 2021 gaan de werkzaamheden verder in Charlois, Rozenburg, Hoek van Holland en Pernis. Met de versnelde ombouw naar ledverlichting draagt de gemeente
Rotterdam bij aan de energietransitie.

 

Een schone buitenruimte
De effecten van de coronacrisis zijn onder meer merkbaar doordat meer bewoners thuis werken, meer afval produceren en anders gebruik maken van de buitenruimte. In bepaalde gebieden leidt dit tot meer naastplaatsingen en mede daardoor meer zwerfvuil. In andere gebieden zien wij juist dat de gebruiksdruk afneemt en daardoor ook de hoeveelheid zwerfafval.

Met het versoepelen van de coronamaatregelen voor de zomer is de drukte in de parken en op de stranden enorm toegenomen. Het zomerprotocol is om die reden geïntensiveerd. Van april tot oktober wordt elk jaar gewerkt volgens het 'zomerprotocol parken en stranden'. Het aantal inzamelmiddelen in de parken wordt fors uitgebreid met maxi- en minicontainers, afvaleilanden en containers voor hete kooltjes na het barbecueën. De capaciteit van bestaande afvalpunten is verhoogd door meer en grotere afvalbakken te plaatsen op plekken waar deze snel vol raken. Deze hotspots zijn in beeld. Hiermee wordt ingespeeld op het veranderde aanbod van afval en grotere hoeveelheden verpakkingsmateriaal van onder andere fastfood, pizza’s en bezorgmaaltijden. Afvalbakken worden vaker per dag geleegd en er wordt langer doorgewerkt in de avond. Ook is er extra inzet van reinigers in de parken en zijn er publieksvoorlichters die afvalzakjes uitdelen en wijzen op de afvalbakken.

 

Gladheidsbestrijding
In 2020 is een nieuw beleidsplan gladheidsbestrijding 2020 - 2025 vastgesteld. Periodiek wordt een beleidsplan opgesteld en geactualiseerd. In het beleidsplan wordt ingegaan op de wijze van besluitvorming om te komen tot daadwerkelijke inzet , de prioritering van de inzet over het Rotterdamse wegennet en op hoofdlijnen wordt de wijze van uitvoering toegelicht.

Ontwikkelingen 2021-2024

Infrastructurele projecten

In de komende jaren worden een aantal grote infrastructurele projecten (verder) voorbereid en uitgevoerd. Het gaat hier om projecten waar incidentele investeringskredieten voor zijn aangevraagd en toegekend.

  • Vervanging kademuren: Parkhaven OZ, Rijnhaven OZ, Hertekade, Kreeksehaven.

  • Conserveren bruggen: Erasmusbrug, Stadionviaduct en Cornelis van Beverenbrug. Voor deze projecten geldt dat de impact op de omgeving bepalend is voor de uitvoeringsperiode. Dit wordt de komende jaren verder uitgewerkt met de primaire stakeholders.

  • Moderniseren en centraliseren van beweegbare bruggen, waarbij conformiteit aan de machinerichtlijn een belangrijk vraagstuk is. Dit vraagstuk speelt ook op landelijk niveau. Er is een start gemaakt om te komen tot een gezamenlijke aanbeveling voor centrale brugbediening en interpretatie machinerichtlijn voor decentrale overheden.

 

Leges vergunningen

Stadsbeheer verleent verschillende vergunning op grond van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV), waarvoor tot op heden geen kosten worden doorgerekend. De gemeente heeft onderzoek gedaan naar het heffen van leges voor het verstrekken van vergunningen voor werken langs de weg. Het uitgangspunt daarbij is dat de gebruiker betaalt. Hoewel dit onderzoek heeft geleid tot een uitgewerkt voorstel heeft de gemeente besloten deze nieuwe leges niet per 2021 in te voeren. De gemeente vindt het geen geschikt moment.

 

Bestuursopdracht vervangingsinvestering kapitaalgoederen openbare ruimte

Bij het vaststellen van de laatste Nota Onderhoud Kapitaalgoederen is aan Stadsbeheer de bestuursopdracht Vervangingsinvesteringen gegeven om het financiële perspectief voor investeringen voor de langere termijn (50 jaar) inzichtelijk te maken. Deze bestuursopdracht is op 7 juli 2020 vastgesteld en is akkoord gegaan om in vervolg op deze bestuursopdracht een vier jaarlijkse ‘Nota Vervangingsinvesteringen Kapitaalgoederen’ op te stellen voor alle assetgroepen in de openbare ruimte. De eerste nota is eind 2020 gereed t.b.v. de Voorjaarsnota 2021 en t.b.v. opname van de uitkomsten in de Nota Onderhoud kapitaalgoederen 2023-2026.

 

Urgente vervangingsinvesteringen buitenruimte

Vooruitlopend op de vaststelling van de 1e Nota Vervangingsinvesteringen Kapitaalgoederen in het voorjaar van 2021 zijn voor wegen en civiele kunstwerken extra middelen toegekend voor vervangingsinvesteringen in 2021 en 2022. Deze vervangingsinvesteringen zijn noodzakelijk om minimaal de stoepen mee te kunnen nemen in de rioolprojecten.

 

Kleinschalige buitenruimteprojecten

Bij de 1e herziening 2020 heeft de gemeente een aantal projecten aangewezen om de buitenruimte een kwaliteitsimpuls te geven. Voor deze buitenruimteprojecten zijn extra middelen beschikbaar gesteld.

 

Schone buitenruimte

Een belangwekkende landelijke ontwikkeling is de introductie van statiegeld op kleine plastic flesjes vanaf 1 juli 2021. De maatregel voor flesjes kleiner dan een liter is volgens het kabinet noodzakelijk in de strijd tegen plastic zwerfafval.

De Europese Commissie heeft de SUP-richtlijn opgesteld om wegwerpplastic in zee tegen te gaan. De onderhandelingen over deze richtlijn tussen de Europese milieuministers en het Europees parlement zijn afgerond. Dat betekent dat alle EU-lidstaten deze richtlijn moeten opnemen in hun wetgeving. Ook Nederland. Nederland werkt de wetgeving uit in een Algemene maatregel van bestuur (AMvB). In de zomer van 2020 kon iedereen via een internetconsultatie reageren op het Besluit kunststofproducten voor eenmalig gebruik. De nieuwe wetgeving gaat in op 3 juli 2021.

Wat willen we bereiken

Een duurzame (ondergrondse) infrastructuur die veilig is

Een schone buitenruimte

Een veilige buitenruimte

Wat gaan we daar voor doen

Prestatie indicatoren

Een duurzame (ondergrondse) infrastructuur die veilig is

Een schone buitenruimte

Een veilige buitenruimte
Prestatie indicatoren 201820192020*202120222023
Beeldkwaliteit Heel Streefwaarde   90% niveau B of hoger 90% niveau B of hoger 90% niveau B of hoger 90% niveau B of hoger 90% niveau B of hoger

Realisatie

 N.v.t. 90% niveau B of hoger 90% niveau B      
Beeldkwaliteit Schoon Streefwaarde   90% niveau B of hoger 90% niveau B of hoger 90% niveau B of hoger 90% niveau B of hoger 90% niveau B of hoger
  Realisatie N.v.t. 90% niveau B of hoger 90% niveau B      
Technische kwaliteit verharding Streefwaarde   85% > niveau B
 		 85% > niveau B 85% > niveau B
 		 85% > niveau B
 		 85% > niveau B
  Realisatie

88,4%**

92,6%***

 85% > B N.v.t.****      

Toelichting indicatoren

* De realisatie betreft het gemiddelde van alle meetresultaten over de periode 3e kwartaal 2019 t/m 2e kwartaal 2020

** Betreft wijkgebonden wegen

*** Betreft hoofd- en verzamelwegen

**** Vanaf het 3e kwartaal 2020 vindt een nieuwe inspectieronde plaats. Eind 2020 zullen de eerste inspectiecijfers beschikbaar zijn. Vanaf 2020 wordt jaarlijks de helft van het areaal geschouwd (in plaats van 2 keer per jaar de hele stad).

 

Voortgang 2020
Om te komen tot de beeldkwaliteit Heel worden verschillende beeldlatten gemeten volgens de landelijke methodiek voor onderhoud verharding en onderhoud groen. De metingen op de beeldlatten voor onderhoud gras (grashoogte) staan onder druk. Één van de oorzaken is een veranderend maaibeleid, waarbij robuust gras wordt nagestreefd voor droge periodes in plaats van een specifieke grashoogte die vanuit de beeldlat centraal staat.

De effecten van de coronacrisis zijn onder meer merkbaar doordat meer bewoners thuis werken, meer afval produceren en anders gebruik maken van de buitenruimte. In bepaalde gebieden leidt dit tot meer naastplaatsingen en mede daardoor meer zwerfvuil. In andere gebieden zien wij juist dat de gebruiksdruk afneemt en daardoor ook de hoeveelheid zwerfafval. Aan de stadsbrede CROW-schoonnorm (90% B-niveau) wordt nog steeds voldaan. Op onderliggende thema's (zwerfafval en hondenpoep) staat de norm wel onder druk en dat is zichtbaar in het straatbeeld.

 

Beeldsystematiek
In 2019 is de gemeente Rotterdam voor het monitoren van de kwaliteit van de openbare ruimte definitief overgestapt van de Rotterdamse productnormering naar de landelijke CROW Beeldsystematiek. Voor Schoon en Heel (wegen en groen) wordt de komende jaren gemeten conform de standaardset beeldmeetlatten en meetmethode uit de landelijke CROW Kwaliteitscatalogus Openbare Ruimte. Ook ten aanzien van meetlocaties en gebiedsindeling wordt zoveel mogelijke aangesloten bij deze landelijke standaard. Hierdoor is het mogelijk om naast monitoring voor Rotterdam de gegevens ook landelijk te vergelijken. Naast deze standaardset beeldmeetlatten wordt er ook een aantal extra beeldmeetlatten voor Rotterdam gemeten.

 

Prestatie
A+ = Zeer hoog, zo goed als nieuw, alles schoon
A = Hoog, goed onderhouden, nauwelijks vervuiling
B = Basis, voldoende onderhouden, wel wat op aan te merken
C = Laag, sober, achterstand in onderhoud, rommelig straatbeeld, behoorlijke vervuiling
D = Zeer laag, slecht onderhouden, flinke achterstanden

 

Prestatie-indicator
Als voorbeeld: De prestatie-indicator 90%/B voor Schoon geeft aan dat 90% van de metingen van de beeldmeetlatten behorend bij Schoon gemiddeld een B of hoger moeten scoren voor de hele stad. Deze gemiddelde scores worden, volgens afspraak op CBS-buurtniveau twee keer per jaar gepubliceerd op de gemeentelijk website.

 

Monitoring
Het is met deze methodiek mogelijk om, bij voldoende metingen, ook op beeldmeetlatniveau of gebiedstype te monitoren en te analyseren.

Wat kost het
Overzicht van baten en lasten Verkeer en vervoer - BeheerRealisatie 2019Begroting
2020 (2e Herz.)		Begroting
2021		Raming
2022		Raming
2023		Raming
2024
Baten exclusief reserves16.56311.51211.84211.64112.23612.236

Bijdragen rijk en medeoverheden 2.244 7 0 0 0 0
Overige opbrengsten derden 11.440 9.893 11.088 10.811 11.330 11.330
Overige baten 2.879 1.612 754 830 905 905
Lasten exclusief reserves137.680132.415139.356141.406143.120146.016

Apparaatslasten 78.225 79.061 78.537 78.197 78.332 78.332
Inhuur 1.825 1.964 1.968 1.968 1.968 1.968
Overige apparaatslasten 3.205 2.865 2.010 1.987 2.061 2.061
Personeel 73.195 74.233 74.560 74.242 74.304 74.304
Intern resultaat -4.927 -9.453 -8.965 -8.959 -8.954 -8.954
Intern resultaat -4.927 -9.453 -8.965 -8.959 -8.954 -8.954
Programmalasten 64.381 62.807 69.784 72.169 73.741 76.637
Inkopen en uitbestede werkzaamheden 46.456 48.466 47.967 48.446 46.987 46.996
Kapitaallasten 13.175 13.398 21.817 23.723 26.754 29.641
Overige programmalasten 4.223 944 0 0 0 0
Sociale uitkeringen 0 0 0 0 0 0
Subsidies en inkomensoverdrachten 527 0 0 0 0 0
Saldo voor vpb en reserveringen -121.117 -120.903 -127.514 -129.765 -130.885 -133.780
Saldo voor reserveringen -121.117 -120.903 -127.514 -129.765 -130.885 -133.780
Reserves-3.6812.2193.3224.0915.5166.256

Onttrekking reserves 3.817 4.072 3.322 4.091 5.516 6.256
Toevoeging reserves 7.518 2.697 0 0 0 0
Vrijval reserves 19 844 0 0 0 0
Saldo -124.798 -118.684 -124.193 -125.675 -125.369 -127.524

Financiële bijstellingen
2e HerzieningBegroting 2021
Bijstellingen Verkeer en vervoer - BeheerBegroting 2020Begroting 2021Raming
2022		Raming
2023		Raming
2024
Eerste Herziening 2020 -116.993 -127.354 -131.108 -127.422 -127.422
Bijstellingen Tweede Herziening 2020 / Begroting 2021 -1.691 3.161 5.433 2.054 -102
Onderhoudsbudget buitenruimte Bezuinigingen/taakstellingen 0 0 3.000 0 0
Actualisatie kapitaallasten Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 0 0 0 0 0
Concernbrede lagere overige arbeidskosten Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 337 0 0 0 0
Kapitaallasten investeringen maatschappelijk nut Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 0 0 0 0 -774
Kleinschalige buitenruimteprojecten Ramingsbijstellingen onvermijdelijk -25 -341 -297 -127 -125
Leges leidingen actualisatie opbrengst Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 0 88 88 88 88
Maastunnel - Vrijval kapitaallasten Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 0 1.273 1.273 1.273 1.273
Onderhoudskostenregeling < 100k Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 0 -575 -575 -575 -575
Onderhoudskostenregeling > 100k Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 0 0 -158 -158 -158
Retributie openbare werken actualisatie opbrengst Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 0 0 0 0 0
Urgente vervangingsinvesteringen buitenruimte Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 0 0 -411 -1.175 -2.620
Leges vergunning gebruik van de weg Ramingsbijstellingen vermijdbaar 0 0 0 0 0
Bestemmingsreserve Energietransitie Reserves 0 0 0 0 0
Bestemmingsreserve Gebiedsontwikkeling Reserves 0 0 0 0 0
Bestemmingsreserve Investeringsfonds Rotterdam Reserves 0 -152 -148 -171 -166
Bestemmingsreserve stedelijke bereikbaarheid (waaronder Maastunnel) Reserves 0 0 0 0 0
Technische wijzigingen Technische wijzigingen -2.003 2.868 2.661 2.898 2.955
Begroting na wijzigingen -118.684 -124.193 -125.675 -125.369 -127.524

Toelichting financiële bijstellingen

Actualisatie kapitaallasten

De kapitaallasten zijn aangepast als gevolg van nieuwe en bijgestelde investeringskredieten alsmede geactualiseerde ramingen per jaarschijf. In de paragraaf investeringen is een gedetailleerd overzicht opgenomen van deze aanpassingen. Dit is een saldo neutrale bijstelling omdat het effect binnen het taakveld wordt opgevangen.

 

Concernbrede lagere overige arbeidskosten                                                           

Vanwege corona wordt er in 2020 minder gebruik gemaakt van het budget voor opleidingen, reizen en catering.  De begroting is hierop aangepast.

 

Kapitaallasten investeringen maatschappelijk nut 

In overeenstemming met geldende wet- en regelgeving (BBV) worden vervangingsinvesteringen van wegen, groen, water en speel vanaf 2018 bestempeld als investering. De hiermee gemoeide kapitaalslasten zijn t/m begrotingsjaar 2023 reeds in de begroting verwerkt. Voor begrotingsjaar 2024 dient deze onvermijdelijke begrotingsaanpassing te worden doorgevoerd.  

 

Kleinschalige buitenruimteprojecten                                                                   

Er wordt extra geld (€ 7 mln) uitgetrokken om de buitenruimte op een aantal plaatsen een kwaliteitsimpuls te geven. Dit betreft een aantal kleinere projecten. Conform BBV-voorschriften is er een verdeling gemaakt welk deel direct ten laste van de exploitatie komt en welk deel dient ter dekking van de kapitaallasten van deze investeringsprojecten.

                                                                                          

Leges leidingen actualisatie opbrengst          

De bedragen in de begroting dienen aan te sluiten op de berekende baten en lasten voor de leges leidingen 2021. Met deze mutatie wordt deze aansluiting gerealiseerd.   

 

Maastunnel - Vrijval kapitaallasten                                                                

Door een combinatie van factoren valt de investering lager uit. Dit levert structureel € 1,3 mln op aan bespaarde kapitaallasten.

 

Onderhoudsbudget buitenruimte                                                                  

In de meerjarenbegroting was in 2022 incidenteel € 5 mln extra budget beschikbaar voor het onderhoud van de buitenruimte. Omdat er nu alvast een begin wordt gemaakt met een aantal urgente vervangingsinvesteringen kan een deel van deze incidentele middelen anders worden ingezet.

 

Onderhoudskostenregeling < 100k                                                                 

De begroting is aangepast voor de kosten van beheer en onderhoud als gevolg van de toename van nieuwe aanleg van buitenruimte.

 

Onderhoudskostenregeling > 100k      

De begroting is vanaf 2022 aangepast voor de kosten van beheer en onderhoud als gevolg van de toename van nieuwe aanleg van buitenruimte.                                       

 

Retributie openbare werken actualisatie opbrengst                                             

De bedragen in de begroting dienen aan te sluiten op de berekende baten en lasten voor de retributieverordening 2021. Met deze mutatie wordt deze aansluiting gerealiseerd.             

 

Urgente vervangingsinvesteringen buitenruimte                                                   

Deze aanpassing is ter dekking van de kapitaallasten voor de urgente investeringen in Civiele kunstwerken, zoals stalen bruggen en kademuren.     

 

Leges vergunning gebruik van de weg

De legesheffing voor vergunningen gebruik van de weg wordt niet ingevoerd per 2021. De opbrengst van € 500 die hiervoor in 2021 was voorzien, dient op andere wijze te worden gerealiseerd.        

                                      

Bestemmingsreserve Energietransitie

Het uitvoeringsplan Energietransitie is geactualiseerd en in de begroting 2020 en verder opgenomen. Voor 2020-2022 zijn er in totaal 36 lopende en 15 nieuwe programma’s en projecten, die gemeentebreed gedekt worden door het Energietransitiebudget. Het betreft een administratieve en budgettair neutrale interne wijziging. Meer gedetailleerde informatie over de Energietransitie en haar projecten is opgenomen in de paragraaf Energietransitie.                                                     

 

Bestemmingsreserve Gebiedsontwikkeling              

De onttrekking van € 844 is omgezet in een vrijval  van de bestemmingsreserve, dit omdat de bijdrage niet ten gunste komt van de exploitatie maar het investeringskrediet.            

 

Bestemmingsreserve Investeringsfonds Rotterdam                               

De omslagrente wordt met ingang van 2021 verlaagd van 2,00% naar 1,75%. Als gevolg hiervan moet de bijbehorende dekking uit de bestemmingsreserve Investeringsfonds Rotterdam aangepast worden.           

 

Bestemmingsreserve stedelijke bereikbaarheid (waaronder Maastunnel)     

De onttrekking van de bestemmingsreserve is geactualiseerd.  

 

Technische wijzigingen

In dit taakveld zijn er diverse technische wijzigingen geweest. Het betreft correcties tijdverantwoording ( - € 3,1 mln in 2020 tot - € 2,7 mln in 2024), extra budget ter dekking van kapitaallasten ( € 0 in 2020 tot € 2,1 mln in 2024), herverdeling budgetten Areaaluitbreiding  ( € 0 in 2020 tot € 1,0 mln in 2024), de indexering  ( € 0 in 2020 tot - € 1,4 mln in 2024), verlaging omslagrente ( € 0 in 2020 tot € 1,3 mln in 2024), aandeel in de herverdeling concern opgaven ( - € 741 in 2020 tot € 1,7 mln in 2024), overheveling formatie wijkconciërges naar Gebiedsbeheer ( - € 127 in 2020 tot - € 827 in 2024), bijdrage van diverse projecten binnen het programma (€ 661 in 2020),  herverdeling onderhoudsbudgetten (€ 500 in 2020 tot € 367 in 2024), overheveling budgetten civiele kunstwerken binnen het programma ( € 0 in 2020 tot € 550 in 2024), doorbelasting overhead van projecten ( € 988 in 2020 tot € 842 in 2024) en diverse kleine wijzigingen ( € -184 in 2020 tot € 23 in 2024)

Beleidskaders, beleidsmonitoren en wet- en regelgeving

Omschrijving taakveld

Bij (her)inrichting, beheer en onderhoud van de boven- en ondergrondse infrastructuur, wordt bijgedragen aan klimaat- en circuliere doelstellingen:

  • een beschikbare, bruikbare en comfortabele infrastructuur
  • een duurzame (ondergrondse) infrastructuur die veilig is
  • een schone buitenruimte
  • een veilige buitenruimte

Dit doen we door:

  • aanleg, reconstructie en onderhoud van verharde openbare ruimte: wegen, pleinen, fietspaden, voetpaden en overige verhardingen
  • civiel technische kunstwerken: inspectie, beheer en onderhoud (bruggen, tunnels spoorwegovergangen en dergelijke) waaronder begrepen infrastructuur ten behoeve van luchthavens
  • verlichting wegen: aanleg, beheer en onderhoud
  • gladheidbestrijding: sneeuwruimen en strooien
  • straatreiniging: schoonmaken en (toezien op) schoonhouden van de openbare ruimte van veeg-en zwerfafval