Om meer betrokkenheid en invloed voor Rotterdammers te stimuleren, is in maart 2020 het uitvoeringsprogramma Betrokken Stad vastgesteld. In dit programma zijn uitgangspunten voor participatie vastgesteld die gelden voor de hele gemeente:
1. Participatie is maatwerk
2. Betrokken bij de eigen leefomgeving
3. Heldere verwachtingen en goede terugkoppeling
4. Uitgaan van het initiatief
5. Beter en inclusiever
6. Participatie is een vak
In maart 2021 is een nieuwe omnibus enquête afgenomen ten behoeve van de eindverantwoording op target 14a & 14b. Na een stijging tijdens de tussenmeting in februari 2020, laat de meting in maart 2021 een sterke daling zien van de percentages voor beide vastgestelde targets 14a &14b.
Samenvattend zien we een aantal mogelijke verklaringen voor deze daling, namelijk:
Bij een volgende meting, waarin coronabeperkingen afwezig dan wel genormaliseerd zijn, kunnen we zien wat de langetermijneffecten zijn op de beleving van inspraak en participatie door Rotterdammers. De afgelopen bijzondere periode heeft ons gesterkt in onze ambitie om Rotterdammers meer invloed te geven op hun leefomgeving en hen meer te betrekken als gesprekspartner over wat er speelt in de wijk. Het signaal dwingt ons nog meer focus aan te brengen en blijvend aandacht te hebben voor dit onderwerp.
Afgelopen periode hebben we ons samen met uw raad ingezet om deze ambitie te versterken en vorm te geven, waarvan een aantal beleidsintensiveringen en het effect ervan op een later moment zichtbaar worden voor de bewoners. Onderstaand nemen wij u mee in de stand van zaken hieromtrent:
Samenwerken met Initiatiefrijke Rotterdammers in een betrokken stad
Eind 2020 hebben de Rekenkamer Rotterdam en Ombudsman Rotterdam twee onderzoeken opgeleverd die raken aan participatie en de betrokkenheid van Rotterdammers. Op basis van art 12.4 van de verordening Rekenkamer Rotterdam heeft de gemeenteraad in juni 2021 het plan van aanpak ‘Samenwerken met Initiatiefrijke Rotterdammers’ vastgesteld om invulling te geven aan de door raad aangenomen aanbeveling. Gezien de samenhang worden in het plan van aanpak ook de vijf aanbevelingen van de Ombudsman en de uitwerking van de toezeggingen en de twee moties in het kader van beide rapporten meegenomen. In de uitvoering van het plan van aanpak is een sterke link met het uitvoeringsprogramma Betrokken Stad. Op hoofdlijnen zijn in het plan van aanpak ‘Samenwerken met Initiatiefrijke Rotterdammers’ en het uitvoeringsprogramma ‘Betrokken Stad’ zes sporen te onderscheiden:
Rotterdammers aan zet in nieuwe wijkdemocratie ‘De Wijk aan Zet!’
Op 17 juni jl. heeft de raad het nieuwe bestuursmodel vastgesteld en kunnen we toewerken aan de eerste wijkraadsverkiezingen in maart 2022. Vanaf 2022 komt er meer zeggenschap voor Rotterdammers over hun eigen wijk. Een nieuwe wijkdemocratie waarin Rotterdammers meebeslissen over hun wijk. Daadwerkelijk een andere manier van werken, waarin de krachten van denken en doen waar onze stad van bruist, beter worden benut. We gaan nog meer werken vanuit de behoefte van de Rotterdammer, waarbij we als lokale overheid zichtbaar en benaderbaar zijn en we ervoor zorgen dat iedereen die mee wil doen, ook mee kan doen. Dat is ‘Wijk aan Zet!’, het resultaat van de evaluatie van het huidige bestuursmodel gecombineerd met vele stadsgesprekken met de gemeenteraad, gebiedscommissies, wijkraden, wijkcomités, actieve Rotterdammers en maatschappelijke partijen over de vraag hoe de Rotterdamse wijkdemocratie optimaal kan functioneren.
Vanaf maart 2022 krijgt Rotterdam een nieuw stelsel van lokale democratie met 39 wijkraden en passende wijkvertegenwoordiging. Deze wijkraden vervangen het huidige stelsel met gebiedscommissies, wijkraden en wijkcomités. Via dit stelsel staan gemeente en wijk dichter bij elkaar en is het mogelijk meer maatwerk te leveren. De vertegenwoordigers gaan de kloof tussen gemeente en de wijk overbruggen door goede informatie-uitwisseling, het kennen en versterken van het wijknetwerk, het stimuleren van participatie in de wijk, de voortgang van het wijkakkoord (afspraken met de wijk, wijkraad, partners en gemeente over belangrijkste opgave en acties) bewaken en monitoren en het geven van advies hoe participatietrajecten vorm moeten krijgen in de betreffende wijk en toezicht te houden of de gemeente dit voldoende kwalitatief organiseert. Daarnaast hebben zij vaste afstemmingsmomenten met het gemeentebestuur, het wijknetwerk en de ambtenaren om de lijnen kort te houden.
Wijkbewoners krijgen meer zeggenschap over beleidsontwikkeling en inzet van middelen. Bijvoorbeeld via het opstellen van een wijkakkoord, meer inspraakmogelijkheden via het participatieplatform bij beleid of projecten vanuit de gemeente en kan er laagdrempelig budget worden verdeeld door bewoners voor bewonersinitiatieven in hun wijk
De Coolsingel aan Zet
Dit vraagt uiteraard ook een verandering van werken van ambtenaren. Om voor deze manier van werken bewustwording te creëren en als organisatie klaar te staan voor meer zeggenschap in de wijk wordt er gewerkt aan doorontwikkeling van een nieuwe manier van werken en cultuur die past bij het genoemde ideaal., De ‘Wijk aan Zet!’ betekent dus ook dat de ‘Coolsingel aan Zet!’ is om aan te sluiten en te werken volgens de ambitie. Want om echt te luisteren en verder te werken met de mooie ideeën vanuit de wijken is een flinke verandering van de manier van werken nodig van onze gemeentelijke organisatie. Daarom gaan we het werken in de wijken versterken. Dit vraagt van de gemeentelijke organisatie herbezinning en kanteling op twee manieren. Allereerst op beleid, programma’s en projecten. Deze zijn dienstbaar aan wat de buitenwereld van ons vraagt. En ten tweede op integrale opgaven. Zowel opgaven in stad als wijk staan centraal. Het uitvoeren van de wijkakkoorden is net zo belangrijk als de uitvoering van grote projecten en het collegeprogramma. We doen deze aanpassingen in de organisatie voor zichtbare resultaten in de stad en in de wijken, waarbij Rotterdammers het verschil merken. Het stelt ons in staat maatwerk te leveren waar nodig. Met de menselijke maat, want verschil mag en moet er zijn. Bewoners, ondernemers en andere betrokkenen bij onze stad moeten groei van vertrouwen in de overheid ervaren. Wij moeten op een bewuste, professionele en innovatieve wijze samenwerken met de stad zodat we tevreden medewerkers hebben die slagvaardig zijn en plezier hebben in hun werk. Op veel plekken in de organisatie zijn de veranderingen in werkwijze al gestart. Het versterken van het werken in de wijken staat immers niet op zichzelf. Het is een onderdeel van het programma Werken in stad en wijk. Daarnaast richt Anders Werken zich op het hybride werken en met het programma Betrokken Stad maken we werk van participatie.
Hoe we deze bestuurlijke en organisatorische verandering met elkaar de komende tijd mogelijk gaan maken, staat beschreven in een implementatieplan Wijk aan Zet. Dit plan, dat in nauwe samenwerking met Werken in de stad en wijk wordt ontwikkeld en uitgevoerd, maakt inzichtelijk wat de opgave en de aanpak is voor het mogelijk maken van de doorontwikkeling van het bestuursmodel én wat de organisatie gaat doen om het werken in de wijken te versterken. Dit implementatieplan wordt eind september 2021 ter informatie aangeboden aan de gemeenteraad.
Wijkbedrijf (Wijk BV)
De aankomende periode wordt gewerkt aan het verstevigen van de bestaande Wijkbedrijven. Dit betekent dat er geïnvesteerd wordt in:
Daarnaast wordt er laatste maanden van 2021 geïnvesteerd op het terugblikken van het oprichtingsproces, de leerpunten en resultaten van de afgelopen periode, zodat die kunnen dienen voor eventuele toekomstige intensiveringen.
Kleine Kernen Aanpak
De gebieden Rozenburg, Pernis en Hoek van Holland hebben sinds begin 2020 een eigen programma: de Kleine Kernen Aanpak. Deze aanpak heeft als doel om binnen de looptijd van 10 jaar de gebieden weer vitaal en aantrekkelijk te maken, voor zowel de huidige als toekomstige generaties. Het programma heeft vorm gekregen aan de hand van vijf verbindende thema’s:
Bij de start van het programma is een totaal van 114 maatregelen opgesteld om gedurende de looptijd van 10 jaar uit te voeren. Ieder jaar wordt een aantal van deze maatregelen geprioriteerd.
Belangrijke ontwikkelingen die in 2021 spelen zijn:
1) Woningbouwplanning
Voldoende geschikte woningen voor alle doelgroepen is een belangrijk speerpunt van de Kleine Kernen Aanpak. Om meer inzicht te geven in de planning en mee te laten denken over de invulling van de locaties voor woningbouw, is een methodiek ontwikkeld om tijdig informatie uit te wisselen.
2) Toeristisch-recreatief ontwikkelperspectief (TROP) in Hoek van Holland
Het TROP is in 2019 door het college goedgekeurd en bevat een verzameling van alle kansen en ambities voor Hoek van Holland als vierseizoenenbadplaats. Dit najaar zal het college een uitvoeringsagenda presenteren. In het TROP zijn in totaal 74 kansen en ambities benoemd.
3) Masterplan Brinkplein & centrumplan Hoek van Holland
Sinds het voorjaar 2020 loopt een uitgebreid participatieproces op basis van een plan van aanpak voor een nieuw masterplan van het Brinkplein en het dorpscentrum van Hoek van Holland waarbij ideeën, zorgen en wensen opgehaald bij bewoners, ondernemers, vastgoedeigenaren en de gebiedscommissie. Met alle inbreng en de volbrachte onderzoeken wordt het eindconcept masterplan afgemaakt, dit zal naar verwachting eind 2021 behandeld worden in het college.
4)Toekomst bestendige aanpak & ambitie
Het afgelopen jaar zijn gesprekken gevoerd met zowel interne als externe stakeholders van de Kleine Kernen Aanpak zoals de woningbouwvereniging, cultuurinstellingen, het Havenbedrijf, maar ook met omliggende gemeenten zoals het Westland. Met deze input is een Ambitiedocument 2022-2026 ontstaan met kansen en risico’s voor de gebieden.
Adviezen
In een tussenmeting van 2021 voor de tweede herziening zagen we dat 99,5% van de adviezen afgedaan is of in het proces zit (nog binnen lopende termijn). Bij de jaarstukken van 2021 wordt het definitieve percentage gegenereerd. Het percentage kan per meetmoment afwijken in verband met de gekoppelde termijnen en binnenkomende adviezen.
Het college wil gelijke kansen voor alle Rotterdammers die Rotterdam als Wereldstad en als een thuis ervaren. Bovendien zet het gemeentebestuur in op nieuwe energie, economie en schone lucht. Doel: de burger en overheid dichter bij elkaar brengen. Daarom formuleert het collegeprogramma ook dat we significant meer Rotterdammers betrekken in het meedenken én -beslissen over maatregelen in hun eigen leefomgeving. Een belangrijke voorwaarde voor succes van de plannen: de gemeente moet zichtbaar zijn in de wijk. Dat is de leefomgeving van de bewoner, ondernemer en maatschappelijke organisatie.
We willen dat de uitnodiging tot participatie zichtbaar en actueel is. Het moet aansluiten bij de vraag en belevingswereld van Rotterdammers. Recente onderzoeken naar burgerinitiatieven van de ombudsman van Rotterdam en de Rekenkamer Rotterdam maken het duidelijk: het is belangrijk dat de gemeente hulp biedt aan bewoners om initiatieven waar te maken. Een ander resultaat uit de onderzoeken is dat het beter kan. Om verbeteringen mogelijk te maken, werken we aan de Betrokken Stad. Met het nieuwe initiatievenloket en initiatieventeam vanuit Right to Cooperate willen we initiatiefnemers beter en sneller helpen. Het wordt duidelijker welke mogelijkheden er zijn. Dit helpt Rotterdammers bij hun vraag of initiatief. Ze vinden makkelijker de juiste instrumenten en mogelijkheden.
Covid-19 heeft het burgerschap van de Rotterdammer meer dan ooit ‘aan’ gezet. Tijdens deze zware tijd zijn gemeenschappen opgestaan om zich in te zetten voor hun omgeving. Ondanks beperkende maatregelen waardoor spontane ontmoetingen, fysieke participatiemogelijkheden en contact lastiger bleek hebben we mooie dingen weten neer te zetten in samenwerkingen tussen de gemeente en de Rotterdammer.
De uitdagingen waar we als stad, haven en samenleving voor staan, zorgen ervoor dat het tijd is voor een veerkrachtige stad en samenleving. Daar hoort ook een veranderende rol van de lokale overheid bij. In de afgelopen maanden leerden we dat de kracht van de stad werkt. De succesfactoren: samenwerking, snelheid, daadkracht, versneld digitaliseren, verschillende vormen van participatie en opgavegericht werken. Die succesfactoren willen we behouden, ook na corona en zetten dan ook in om alle leerpunten vanuit deze crisis te borgen voor de toekomst.
Dit vraagt een andere manier van samenwerken, met netwerken in de wijk en meer zeggenschap in de directe leefomgeving. Lokale vertegenwoordigers en de gemeentelijke organisatie die elkaar begrijpen en versterken. Daarom gaan we voor een verbeterde manier van werken, organiseren en besturen. Als overheid staan we dicht bij de Rotterdammer en zijn we direct aanspreekbaar en zichtbaar. De gemeente wil ook zeggenschap en macht delen. We werken met de Rotterdammer aan (gemeenschappelijke) doelen en zijn continu in dialoog (ook digitaal) met de stad. Daarbij luisteren we zorgvuldig, wegen de verschillende belangen af én de we hechten waarde aan de kracht van de stad en de mening van de Rotterdammer. Dat doet ertoe, juist nu!
Naast alle bovengenoemde maatregelen zullen we ook de ondergenoemde maatregelen en inspanningen onverkort doorzetten in 2021.
Uitvoeren van wijkagenda's en wijkactieplannen
In de wijkagenda’s, die onder regie van de gebiedscommissies, wijkraden en wijkcomités worden opgesteld, staan de doelen die het gemeentebestuur voor de afzonderlijke wijken nastreeft. De wijkagenda’s geven daarmee in belangrijke mate richting aan de ontwikkeling van de wijken en daarmee aan de ontwikkeling van Rotterdam. Zij vormen een belangrijke basis voor de activiteiten die de gemeente per wijk onderneemt. De activiteiten worden in wijkactieplannen vastgelegd.
Advies vragen aan de gebiedscommissies, wijkraden en wijkcomités
Binnen het nieuwe bestuursmodel is een belangrijke rol weggelegd voor het adviesrecht van de gekozen en gelote vertegenwoordigers. Onderwerpen die de wijkagenda raken worden eerst voor een gevraagd advies voorgelegd aan de gebiedscommissie, de wijkraad of het wijkcomité.
Subsidiëren van bewonersinitiatieven
Bewoners kunnen bij een gebiedscommissie, wijkraad of wijkcomité een initiatief voor de wijk indienen, waar zij subsidie voor kunnen aanvragen.
Stadsbreed inzetten van participatie-instrumenten
Er zijn een aantal instrumenten die stadsbreed worden ingezet om structureel de initiatieven van (georganiseerde) bewoners te honoreren en te faciliteren. Bijvoorbeeld Right-to-Challenge, Right-to-Cooperate en CityLab010. Deze instrumenten worden in de komende collegeperiode verder ontwikkeld en in gebruik genomen.
Organiseren gebiedsconferenties en Tour-de-wijken
In 2019 heeft het college alle gebieden bezocht en is er in de gebiedsconferenties naar veel bewoners
geluisterd. Maar het werk is nog niet af. Tour-de-wijk is het vervolg op de veertien gebiedsconferenties. Begin 2020 is een aantal wijken bezocht echter ontstond in maart 2020 de coronacrisis waardoor de tour stilgelegd is. Vanaf 3 juni 2020 heeft de Tour-de-wijk een herstart gemaakt. Verschillende wethouders trekken wekelijks de Rotterdamse wijken in om in gesprek te gaan met bewoners, ondernemers en vakmensen over hoe de stad ervoor staat tijdens de coronacrisis. Bij alle bezoeken houden we rekening met de regels van de 1,5 meter maatschappij. Dat betekent dat er steeds in kleine kring, op afstand, met elkaar gesproken wordt.
Regisseren van een integrale aanpak van problematiek in wijken
Effectindicatoren | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Collegetarget 14a: Significant meer Rotterdammers vinden aan het einde van deze collegeperiode dat ze meer worden betrokken in het meedenken over maatregelen in hun leefomgeving dan aan het begin van deze collegeperiode | Streefwaarde | n.v.t. | n.v.t. | 32% | 35% | n.t.b. | n.t.b. |
Realisatie¹ | n.v.t. | 30% | 34% | 25% | |||
Collegetarget 14b: Significant meer Rotterdammers vinden aan het einde van deze collegeperiode dat ze meer worden betrokken in het meebeslissen over maatregelen in hun leefomgeving dan aan het begin van deze collegeperiode | Streefwaarde | n.v.t. | n.v.t. | 23% | 25% | n.t.b. | n.t.b. |
Realisatie¹ | n.v.t. | 21% | 24% | 17% | |||
¹ Bron: Omnibusenquête |
Prestatie-indicatoren | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Mate waarin gebiedscommissies, wijkraden en wijkcomités een terugkoppeling ontvangen op door hen verstrekte adviezen | Streefwaarde | 90% | 90% | 90% | 90% | 90% |
90% |
Realisatie¹ | 59% | 93% | 91% | n.n.b. | |||
Voortgangsrapportages experiment wijkraden en wijkcomités | Streefmoment | n.v.t. | X | X | X | n.v.t. | n.v.t. |
Realisatie | n.v.t. | X | X | X | |||
¹ Bron: Gebiedsverslagen |
Overzicht van baten en lasten Bestuur - Gebieden, inspraak en participatie | Realisatie 2020 | Begroting 2021 | Begroting 2022 | Raming 2023 | Raming 2024 | Raming 2025 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Baten exclusief reserves | 93 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
|
Bijdragen rijk en medeoverheden | 54 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Overige opbrengsten derden | 39 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Lasten exclusief reserves | 23.246 | 28.291 | 27.894 | 26.855 | 23.893 | 23.893 |
|
Apparaatslasten | 14.393 | 13.880 | 15.169 | 15.021 | 15.021 | 15.021 | |
Inhuur | 33 | 42 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Overige apparaatslasten | 292 | 199 | 213 | 213 | 213 | 213 | |
Personeel | 14.068 | 13.638 | 14.956 | 14.808 | 14.808 | 14.808 | |
Intern resultaat | 459 | 121 | -69 | 13 | 13 | 13 | |
Intern resultaat | 459 | 121 | -69 | 13 | 13 | 13 | |
Programmalasten | 8.393 | 14.290 | 12.794 | 11.821 | 8.860 | 8.860 | |
Inkopen en uitbestede werkzaamheden | 2.191 | 4.427 | 5.022 | 4.049 | 4.050 | 4.050 | |
Overige programmalasten | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Subsidies en inkomensoverdrachten | 6.201 | 9.863 | 7.772 | 7.772 | 4.809 | 4.809 | |
Saldo voor vpb en reserveringen | -23.152 | -28.291 | -27.894 | -26.855 | -23.893 | -23.893 | |
Saldo voor reserveringen | -23.152 | -28.291 | -27.894 | -26.855 | -23.893 | -23.893 | |
Reserves | 3.086 | 217 | 118 | 48 | 689 | 0 |
|
Onttrekking reserves | 286 | 623 | 118 | 48 | 0 | 0 | |
Toevoeging reserves | 0 | 406 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Vrijval reserves | 2.800 | 0 | 0 | 0 | 689 | 0 | |
Saldo | -20.067 | -28.074 | -27.776 | -26.807 | -23.205 | -23.893 |
Dit taakveld omvat de werkzaamheden van de gebiedscommissies, wijkraden en wijkcomité’s. Zij organiseren de betrokkenheid van inwoners en ondernemers bij de gemeentelijke besluiten over onderwerpen die hen aangaan. Zij subsidiëren ook kleinschalige initiatieven die inwoners en ondernemers nemen.
Het taakveld omvat ook de ontwikkeling en toepassing van instrumenten en werkwijzen, die tot meer betrokkenheid en participatie van inwoners en ondernemers leiden.