BBV-indicatoren

Toelichting BBV-indicatoren

Bij de begrotingsstukken 2022 worden ook de belastingstukken 2022 aan de raad ter besluitvorming voorgelegd. Deze belastingstukken bevatten voorstellen voor de gemeentelijke tarieven in 2022. Daaruit zal duidelijk worden wat dit betekent voor de ontwikkeling in de gemeentelijke woonlasten voor eenpersoons en meer persoonshuishoudens.
 

Overzicht algemene dekkingsmiddelen

Het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) schrijft voor dat er bij programmabegrotingen een programmaplan hoort dat naast de verschillende programmakosten een overzicht bevat van de kosten voor overhead, het bedrag voor te betalen vennootschapsbelasting, het bedrag voor onvoorzien en een overzicht van algemene dekkingsmiddelen.
Het programma Overhead bevat een overzicht van de kosten voor overhead, de te betalen vennootschapsbelasting wordt verantwoord op het taakveld Vennootschapsbelasting en het bedrag onvoorzien op het taakveld Overige baten en lasten – Beheer algemene middelen. De algemene dekkingsmiddelen onderscheiden zich van de andere dekkingsmiddelen doordat de gemeente deze middelen vrij kan aanwenden.

In het overzicht van baten en lasten omvat de volgende algemene dekkingsmiddelen.

Lokale heffingen

Tot de algemene dekkingsmiddelen worden om te beginnen de baten uit heffingen van de algemene belastingen gerekend. Anders dan bij bestemmingsheffingen is de besteding van de baten uit heffing van deze algemene belastingen niet gebonden. Tot de algemene belastingen behoren de onroerendzaakbelasting (OZB), de algemene parkeerbelasting, de logiesbelasting en de reclame- en precariobelasting. Dit is exclusief de baten uit de bestemmingsheffingen, zoals de afval- en rioolheffing, bedrijfsreinigingsrecht en de leges omgevingsvergunningen. In onderstaande tabel zijn betreffende baten opgenomen.

Algemene uitkeringen gemeentefonds
Vervolgens worden de algemene uitkeringen uit het Gemeentefonds tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. Dit betreft het totaal van de verschillende soorten uitkeringen uit het gemeentefonds: de integratie-uitkeringen (waaronder het Sociaal Domein), de decentralisatie-uitkeringen en de algemene uitkeringen. Deze baten worden verantwoord op het programma Algemene middelen en op het taakveld Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds.

 

Dividend
De dividenden die de gemeente van deelnemingen ontvangt, behoren eveneens tot de algemene dekkingsmiddelen. Deze dividenden worden verantwoord op de programma's Algemene middelen, Overhead en Bestuur en dienstverlening.

Saldo financieringsfunctie
Ten slotte wordt het saldo van de financieringsfunctie tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. Dit saldo betreft het saldo van de betaalde rente over de leningen, rekening-courant en de ontvangen rente over uitzettingen. De baten worden verantwoord binnen de betreffende programma’s, met name Algemene middelen en Stedelijke inrichting en ontwikkeling.

Financiële bijstellingen

Toelichting financiële bijstellingen

Actualisatie gemeentefonds
Op Prinsjesdag, dinsdag 21 september jl., zijn onder andere de Miljoenennota, de Rijksbegroting en de septembercirculaire Gemeentefonds 2021 gepubliceerd. Hierdoor daalt de algemene uitkering in 2021 met € 4,3 mln (circa 0,2% van de hoogte van het gemeentefonds). Reden van deze daling is het actualiseren van een groot aantal van de bijna 100 verdeelmaatstaven. 

Actualisatie kapitaallasten
De kapitaallasten zijn aangepast als gevolg van correcties op investeringen op basis van geactualiseerde ramingen. Dit is een saldo neutrale bijstelling omdat het effect binnen het taakveld wordt opgevangen. 

Actualisatie rente
Op basis van het geactualiseerde concern brede investeringsvolume vindt herberekening plaats van de toegerekende rente.

Coulanceregeling vastgoed
Door middel van coulanceregeling helpt de gemeente de huurders van gemeentelijk vastgoed die door de coronacrisis een huurachterstand hebben opgelopen. Voor de coulanceregeling vastgoed worden € 2,5 mln lagere lasten verwacht dan geraamd (zie programma Stedelijke inrichting en ontwikkeling). Met dit bedrag wordt de stelpost corona verlaagd. In de decembercirculaire 2021 zal, naar verwachting, het Rijk bedragen aan gemeenten toekennen.

Kwijtschelding Toeslagenaffaire
Er zijn afboekingen gedaan bij Belastingen in relatie tot de aanmanings- en vervolgingsopbrengsten. Met deze boeking worden voor een bedrag van € 400 zowel de lasten als de compensatie vanuit het Rijk in de baten opgenomen.

Toevoeging voorziening Vennootschapsbelasting
Vanaf 2020 wordt met terugwerkende kracht naar 2016 en verdere jaren ook een tweetal activiteiten (verhuur reclame-uitingen en veiling brandstofverkooppunten) voor vennootschapsbelasting (VpB) aangeslagen. Tegen deze aanslag is door de gemeente Rotterdam een bezwaar ingediend. De activiteiten zijn beiden normaal vermogensbeheer en daarmee vrijgesteld. Het bezwaar is door Rijksbelastingdienst niet gehonoreerd en de beroepsprocedure is gestart. Hangende de uitkomsten van de rechtsgang dienen aanslagen voor beide activiteiten geraamd te worden en geheel voorzien te worden. Er is een voorziening getroffen om de geraamde VpB-lasten geheel te kunnen voorzien. Bij het opstellen van de 10-maandsrapportage wordt op grond van de actuele begroting van de resultaten over deze activiteiten een hogere VpB-last geraamd dan eerder is aangenomen. Een extra dotatie van € 1,4 mln aan de voorziening is om deze redenen nu noodzakelijk.

Bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor
Dit betreft een technische verschuiving tussen de verschillende cilinders van de bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor (RIM). Nadat de voorziening Rotterdamse Ahoy Congres Centrum (RACC) is vrijgevallen en is toegevoegd aan cilinder 0  van de RIM, worden deze gelden- conform de spelregels -vervolgens volledig toegevoegd aan cilinder 1 van de RIM  ("Dekking afgeronde investeringen") en zullen gebruikt worden ter gedeeltelijke dekking van de jaarlijkse kapitaallasten van de RACC.

Rotterdam Ahoy Congres Centrum
Bij de jaarrekening 2020 is een voorziening van € 5,5 mln gevormd ter grootte van de op dat moment berekende waarde van het Rotterdam Ahoy Congres Centrum (RACC). Dit is gebeurd in lijn met de BBV-regels die voorschrijven dat de boekwaarde van commercieel vastgoed gewaardeerd moet worden (zie ook programma Stedelijke inrichting en ontwikkeling). In 2021 is gebleken dat het RACC gekwalificeerd moet worden als vastgoed met een maatschappelijke functie. Daarom moet de voorziening worden teruggedraaid. Deze voorziening wordt gestort in de cilinder 0 (Allocatie investeringsmiddelen) van de bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor (RIM). 

Sluitpost algemene reserve
Voor het in evenwicht brengen van de concernexploitatie dienen toevoegingen dan wel onttrekkingen als sluitpost plaats te vinden aan de algemene reserve. Voor 2021 wordt daartoe deze toevoeging voorgesteld. 

Actualisatie taakmutaties
Op grond van de septembercirculaire Gemeentefonds 2021 vindt bijstelling in de taakmutaties plaats. Deze bijstelling betreft per saldo een hogere bijdrage ad € 22 mln. Dit betreft met name middelen beschikbaar gesteld voor Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK) ad € 12,6 mln, aanpak problematiek jeugdzorg ad € 2,5 mln, bommenregeling ad € 2,8 mln en de uitvoering en implementatie breed offensief om op die manier meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te krijgen ad € 1,2 mln. Vanaf 2021 zijn landelijk meer cliënten dan oorspronkelijk geraamd, overgegaan van beschermd wonen (Wet maatschappelijke ondersteuning) naar de Wet langdurige zorg (Wlz). Daarnaast zijn de aantallen van beschermd wonen geactualiseerd. Dit leidt tot een in principe budgettair neutrale overheveling ad € 2,6 mln van middelen integratie-uitkering Sociaal Domein naar de Wlz. Van de in totaal € 22,0 mln aan per saldo ontvangen gelden taakmutaties voor 2021, wordt € 16,1 mln verwerkt op de betreffende taakvelden. Het restant wordt vooralsnog als stelpost op het taakveld Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds opgenomen en valt bij jaarrekening 2021 vrij.

Technische wijzigingen
Op het programma Algemene Middelen zijn technische wijzigingen doorgevoerd. Voor de basisregistratie wettelijke dienstverlening is het budget op basis van huidige inzichten herverdeeld. Dit heeft geleid tot een budgetverschuiving van het programma Algemene middelen naar het programma Bestuur en Dienstverlening (€ 262). Daarnaast is de decentralisatie-uitkering Landelijke functies opvang omgezet naar de Regeling specifieke uitkering specialistische functies aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling. Bij specifieke uitkeringen staan zowel de baten als de lasten op programma Volksgezondheid. Dit heeft geleid tot een budgetverschuiving van programma Volksgezondheid naar het programma Algemene middelen (- € 653).

Risico's en aandachtspunten

Voorziening dubieuze debiteuren
Voor de voorziening dubieuze debiteuren is op basis van de toegepaste invorderingsstrategieën voor aanslagen die in 2020 zijn opgelegd een extra dotatie bij jaarrekening 2020 gedaan. Voor 2021 en verder is het risico nog niet te kwantificeren.

Voorziening belastinggeschillen
Door een voor de gemeente gunstige uitspraak van de rechtbank inzake een belastinggeschil is een voorziening vrijgevallen. Voor een andere casus heeft een dotatie aan de voorziening plaatsgevonden. Gelet op de omvang van deze mutatie vindt verwerking plaats bij de jaarrekening 2021.

Opbrengsten logiesbelasting
Vanwege de huidige coronacrisis is nog onzeker of de bijgestelde begroting 2021 wordt behaald. Komende periode wordt extra aandacht besteed aan de analyses, waarbij er afhankelijkheid bestaat van de volledigheid van de aangiftes in de 2e helft 2021.

Decembercirculaire Gemeentefonds
In de laatste maand van dit jaar wordt de decembercirculaire Gemeentefonds 2021 verwacht. Deze circulaire zou wijzigingen kunnen bevatten die van invloed zijn op het rekeningresultaat 2021. Verder wordt verwacht dat deze circulaire een eindafrekening zal bevatten met betrekking inkomstenderving 2020 vanwege de coronacrisis. Voornoemde effecten van de decembercirculaire 2021 zijn op dit moment nog niet in te schatten.

Coronacompensatie inkomstenderving 2021
In de 10-maandsrapportage is een actuele inschatting van ‘compensatie inkomstenderving 2021’ opgenomen. Het is nog steeds onduidelijk wanneer de compensatie 2021 aan gemeenten zal worden toegekend. Het Rijk heeft toegezegd dat conform het jaar 2020 ook het jaar 2021 reëel gecompenseerd zal worden.

Post onvoorzien
Conform de voorschriften van BBV is in de begroting een post onvoorzien (€ 600) opgenomen. Tot nu toe behoefde deze post in 2021 niet ingezet te worden.

Investeringen 2021
Ondanks de bij Tweede Herziening getroffen beheersingsmaatregelen blijft het risico bestaan dat de realisatie van de investeringen in 2021 achterblijft bij de verwachtingen. Dit zou leiden tot een lagere financieringsbehoefte en daarmee tot lagere externe rentelasten dan geraamd. Omdat de geraamde externe marktrente lager is dan de door te rekenen interne omslagrente heeft dit een nadelig effect op het resultaat op het taakveld Treasury. Er wordt dan namelijk ook minder omslagrente doorgerekend aan de projecten in uitvoering dan begroot. Bij de projecten in uitvoering komt dit voordeel niet in het resultaat omdat deze omslagrente wordt geactiveerd. Eventueel achterblijvende investeringen zullen bij jaarrekening 2021 leiden tot een financieel nadeel op het taakveld Treasury.

Afwikkeling besluitvorming Warmtelinq+-scenario en Warmtebedrijf 

Op 14 oktober 2021 heeft de raad besloten, op basis van de resultaten van de op dat moment ingevulde voorwaarden, het Warmtebedrijf Rotterdam (WbR) geen toestemming te geven tot deelname aan het project Warmtelinq+ (WLQ+). Voor het WbR betekent dit dat er geen additionele financiering vanuit haar aandeelhouders ter beschikking is gesteld om de business case voor dit project mogelijk te maken. Daarbij heeft de raad besloten de verdere afwikkeling als risicovol project te benoemen. Het WbR heeft een aanvraag bij de rechtbank in te dienen voor een WHOA-traject (wet Homologatie Onderhands Akkoord).  Met een WHOA wordt beoogd met de schuldeisers te komen tot een akkoord en zo faillissement te voorkomen. De raad wordt periodiek geïnformeerd over de voortgang met betrekking tot WbR en indien nodig worden besluiten voorgelegd aan de raad. Afhankelijk van de uitkomsten van dit traject dienen de gevolgen voor de gemeentelijke financiën comptabel verwerkt te worden in de P&C-producten. Momenteel moet het WHOA proces nog starten en is daarom nog te weinig informatie beschikbaar om deze kwantitatief te verwerken in de 10-maandsbrief en wordt derhalve deze kwalitatieve informatie opgenomen. Op basis van de op dat moment beschikbare informatie over het WHOA-traject wordt bij Jaarrekening 2021 het meest geactualiseerd beeld van de waardering van de gemeentelijke positie in WbR verwerkt. Dit heeft in ieder geval betrekking op de waardering van het gestort aandelenkapitaal, de regresvordering op het WbR en de benodigde hoogte van de getroffen voorziening.  

 

Financieringsbaten
Op basis van financieringsbehoefte voor de resterende maanden in het boekjaar 2021 kunnen externe leningen aangetrokken worden waarbij, vanwege de huidige negatieve rentestand en het toegepaste financieringsinstrument, de gemeente een bedrag kan ontvangen bij het afsluiten hiervan. Dit kan leiden tot een positieve realisatie 2021 bij Taakveld Treasury ten opzichte van de begroting.

CAO gemeenteambtenaren 2021
Op 2 november 2021 is een principeakkoord cao gemeenteambtenaren 2021 (en 2022) gesloten. De financiële gevolgen kunnen in 2021 binnen de bestaande budgetten worden opgevangen. Het akkoord wordt op zijn vroegst op 27 januari 2022, na de ledenraadpleging, door het bestuur van de VNG bekrachtigd.

Omschrijving programma

Het programma Algemene middelen levert een bijdrage aan de manier waarop het college werkt aan structureel houdbare gemeentefinanciën. Dit programma gaat  in op de volgende zaken:

• een sluitende begroting en meerjarenraming
• een gedegen beheer van deelnemingen en verbonden partijen
• een weerstandsvermogen van minimaal 1,0, waarbij het weerstandsvermogen is geënt op de financiële risico’s
• een stabiel beleid voor de gemeentelijke woonlasten en algemene belastingen
• een gedegen treasury-functie en financieringsbeleid
• zorgen voor voldoende en gedegen financiële ruimte om investeringen mogelijk te maken, om samen met andere partijen te kunnen werken aan de toekomst van de stad

Het programma Algemene middelen omvat:

• de uitkeringen uit het gemeentefonds
• de opbrengsten van de algemene belastingen
• de opbrengsten uit deelnemingen
• het treasury-resultaat
• concernbrede bestemmingsreserves
• concernbrede stelposten
• te betalen bedragen vennootschapsbelasting
• de post onvoorzien

Het programma Algemene middelen is, anders dan de overige programma's van deze begroting, relatief beleidsarm te noemen en wijkt in opzet en inhoud hiervan af. In de paragrafen Weerstandsvermogen en risicobeheersing en Financiële kengetallen zijn de inhoudelijke doelstellingen, indicatoren en kengetallen opgenomen.

Voor het programma Algemene middelen gelden de volgende indicatoren en kengetallen:

• gemeentelijke woonlasten (één- en meerpersoonshuishouden)
• gemiddelde WOZ-waarde woningen
• weerstandsvermogen
• structurele exploitatieruimte
• solvabiliteitsrisico
• EMU-saldo (vorderingensaldo)
• kasgeldlimitet
• renterisiconorm
• netto schuldquote