De hoofddoelstellingen van het woonbeleid van de gemeente Rotterdam zijn aantrekkelijkere woonmilieus, een woningvoorraad met voldoende kwaliteit en duurzame toekomstwaarde, en borging dat de basis van de woningmarkt op orde blijft.

 

Visies en beleid

In 2019 zijn belangrijke richtinggevende documenten vastgesteld waaraan komende jaren verder invulling wordt gegeven, zoals Thuis in Rotterdam – Addendum Woonvisie 2030 en het Actieplan Middenhuur, het Werkprogramma NPRZ Wonen. Ook heeft de gemeente Rotterdam met veel belangrijke stakeholders afsprakensets ondertekend, denk aan de Prestatieafspraken 2020-2021, het Regioakkoord en de Woondeal Zuidelijke Randstad. Verder is in het najaar van 2019 het Duurzaamheidskompas vastgesteld. Dit is de basis voor de verduurzaming van de Rotterdamse gebouwde omgeving.

 

In 2020 worden de hierin opgenomen afspraken ingevuld. Het onderzoek naar de investeringscapaciteit van corporaties (i.s.m. BZK en andere gemeenten), het lobby- en onderhandelingstraject inzake Goed Verhuurderschap, de noodknop en de zelfbewoningsplicht. Maar ook de lobby voor verbreding van de heffingskorting naar sloop en renovatie vormen hier belangrijke uitvloeisels van.

 

Begin 2020 is verder vorm gegeven aan de opgave in het kader van Langer Thuis door de ondertekening van het Langer Thuis Akkoord met corporaties, marktpartijen, zorg- en welzijnspartners, zorgverzekeraars, zorgkantoor en ouderenbonden. Met het Langer Thuis Akkoord hebben de partijen zich gecommitteerd op het creëren van een woon(zorg)aanbod voor ouderen met uiteenlopende woonwensen, behoeften en budgetten om zo lang mogelijk zelfstandig te wonen in de eigen wijk. Dit akkoord is een concrete uitwerking van het Uitvoeringsprogramma “Rotterdam, Ouder en Wijzer”.

 

Ook is begin 2020 de opgave voor tijdelijke woningbouw verder geconcretiseerd. Besloten is om in ieder geval op de De Kroonlocatie in Delfshaven en in Hoogvliet Noord West tijdelijke woningbouw te ontwikkelen. In de gebieden Hillegersberg, Hoek van Holland, Feijenoord en Vreewijk worden in 2020 nog eens vier concrete locaties nader verkend. Daarnaast is sprake van een particulier initiatief op een transformatie terrein dat in 2020 nader wordt verkend. De locaties zullen samen 700 tot 1.000 woonruimtes bieden waarvan het uitgangspunt is dat nog deze collegeperiode gestart zal worden met de bouw.

 

Als het gaat om de verduurzaming van de bestaande voorraad, zijn in 2019 Klimaatdeals afgesloten in het kader van het Rotterdams Klimaatakkoord. Om gebouw eigenaren en bewoners te ondersteunen bij de verduurzaming van hun gebouwen, is begin 2020 het Duurzaamheidsloket opgericht. Dit wordt in 2020 verder uitgebouwd en in de tweede helft van het jaar worden ondersteund met een brede campagne. Verder is gestart met de voorbereiding van de Transitievisie Warmte die in 2021 zal worden vastgesteld. De Transitievisie schetst in welke wijken we voor en na 2030 aan de slag gaan met het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving.

 

Voor nieuwbouw wordt gewerkt aan een handreiking voor duurzame gebiedsontwikkeling. Het Duurzaamheidskompas is de basis hiervoor.

Op 3 juni 2019 is de Woondeal Zuidelijke Randstad ondertekend, gezamenlijk met andere bestuurders in de zuidelijke Randstad en de minister van BZK. Deze Woondeal is een samenwerkingsagenda tussen de betrokken overheden en heeft als belangrijkste thema’s de woningbouwproductie, gebiedsontwikkeling en verbetering van de werking van de woningmarkt. Daarnaast bevat de Woondeal een set afspraken, specifiek ten behoeve van de NPRZ-opgave in de pijler Wonen, zoals ook vastgelegd in het hiervoor genoemde Werkprogramma NPRZ Wonen 2019 – 2022.

 

Woningbouwproductie

Voortgang

Rotterdam heeft tekort aan voldoende woningen om aan de woningvraag te kunnen voldoen. De achterstand die is opgebouwd in de vorige economische crisis is nog altijd niet ingelopen. Samen met marktpartijen en corporaties werken we aan het op gang houden van de woningbouwproductie, waarbij we voldoende planvoorraad willen uitwerken om structureel minimaal 2.000 – 3.000 woningen per jaar in Rotterdam te kunnen starten. Met het ‘Doorbouw manifest’ hebben marktpartijen, corporaties en de gemeente benadrukt dat Rotterdam hoe dan ook blijft doorbouwen tijdens en in de nasleep van de coronacrisis.

 

De opgave behelst het versnellen op de korte termijn en het vormgeven van een goede basis voor de Midden lange en de lange termijn om een structureel hogere bouwproductie in Rotterdam te kunnen realiseren. Verhoogde aandacht wordt daarbij gegeven aan het snel komen tot startbouw en de realisatie van voldoende woningen voor het middensegment.

 

Parallel aan dit alles gaan aanvragen worden gedaan in het kader van de landelijke Regeling Woningbouwimpuls. Met deze regeling stelt het Rijk over een periode van 4 jaar 1 miljard euro aan de gemeenten beschikbaar om de woningbouw een impuls te geven. De eerste tranche opent in de zomer 2020. De regeling focust op de opgaven in de regio’s waar de minister vorig jaar een Woondeal heeft gesloten.

 

Risico’s

De collegetarget 18.000 woningen staat onder druk. Hoewel er nog onvoldoende zicht is op de economische effecten van de coronapandemie, is wel zeker dat de woningbouw geraakt zal worden. Samen met de bouwpartners (ontwikkelaars en corporaties) wordt gezocht naar manieren om de gezamenlijke inzet op de woningbouwtarget door te zetten, zoals het ‘Doorbouw Manifest’.

 

Om de achterstand van de in de vorige crisis opgebouwde woningtekort in te lopen is een structurele gemiddelde bouwproductie nodig van ca 3.000 woningen per jaar. Wegens het samenspel tussen markt en gemeente om woningbouw te kunnen realiseren, zal afhankelijk van de duur en de snelheid van de economische dip, de bouwproductie naar rato meebewegen.

 

Versterken bestaande woningvoorraad

Als het gaat om de verduurzaming van de woningvoorraad ligt de focus op het energetisch verbeteren van woningen en (voorbereiden op) aardgasvrij. Via gebiedsaanpakken biedt de gemeente Rotterdammers de mogelijkheid over te stappen op het goedkoopste alternatief voor aardgas. Door slimme koppelingen te maken met werkzaamheden in de ondergrond en renovaties van grote vastgoedeigenaren, maar ook de aanpak van de basiskwaliteit Steigers op Zuid, worden overlast en kosten verminderd. Door proactief aan de slag te gaan in een aantal gebieden wordt duidelijk wat er nodig is om de energietransitie haalbaar, betaalbaar en opschaalbaar te maken.

 

Er valt nog een hoop te winnen in het verminderen van energieverbruik. Energiecoaches en experimenten met de vervanging van energieverspillers (verouderde apparatuur) helpen daarbij. Ook zet Rotterdam in op de isolatie van woningen en het opwekken van duurzame energie. Het verduurzamen van de woningen loopt onder andere via de prestatieafspraken die we met de woningbouwcorporaties maken. In de Nota Kantoren, Bedrijfsruimte en Nota Detailhandel is uitgewerkt hoe de gemeente de bedrijventerreinen en kantoren gaan helpen verduurzamen.. Daarnaast gaan we gericht aan de slag om VVE’s, bedrijven en eigenaar-bewoners te adviseren over de verduurzaming van hun vastgoed. Hierbij kunnen zij onder andere gebruik maken van subsidie van het Rijk. Ook werken we aan de oprichting van een leenfonds om verduurzaming voor iedereen mogelijk te maken.

 

Steigers op Zuid 2.0, het uitvoeringsplan particuliere woningvoorraad 2019-2022, verloopt conform planning. De aanpak is onderdeel van de fysieke pijler Wonen van het NPRZ en betreft het spoor basiskwaliteit. Eigenaren en verenigingen van eigenaren krijgen procesbegeleiding met het doel op orde krijgen van het onderhoud van hun woningbezit en verbeteren van toekomstig beheer. We onderzoeken wat er nodig is om duurzaamheid onderdeel te maken van de basiskwaliteit en gaan hierover met het Rijk in gesprek.

 

In 2020 is het Asbestdaken loket geopend. Het loket is een centraal punt voor eigenaren met vragen met betrekking tot asbesthoudende dakbedekking in de stad. Vanuit het loket wordt een stimulerende en informerende aanpak gecoördineerd met het doel eigenaren te bewegen asbesthoudende dakbedekking te verwijderen. In 2020 is gestart met de campagne om bewustwording te creëren bij eigenaren.  

Visies en beleid

In de periode vanaf 1 juli 2019 is in regionaal verband gewerkt aan de evaluatie van de Verordening Woonruimtebemiddeling 2015. Na een zienswijzeronde begin 2020 is op 18 juni 2020 een nieuwe Verordening Woonruimtebemiddeling door de gemeenteraad vastgesteld. Gedurende 2021 zal nadrukkelijk worden gelet op de effecten van de aanpassingen ten opzichte van de oude verordening. Voor regulering van het segment Middenhuur is aan de corporaties het verzoek gedaan hierover onderling en gezamenlijk afspraken te maken; uiterlijk in 2021 zal duidelijk worden of dit verzoek resultaat heeft opgeleverd.

 

Woningbouwproductie

Ontwikkeling

De afgelopen jaren is Rotterdam enorm gegroeid en de prognose is dat de groei zich de komende jaren voortzet. Alleen al om de woningcrisis het hoofd te kunnen bieden, moeten er tussen 2018 en  2040 minimaal 50.000 woningen gebouw worden (aldus Strategische Verkenning Verstedelijking 2040). Dat betekent voor de periode t/m 2024 dat de ingezette focus op en versnelling van de bouwproductie moet worden voortgezet. Rotterdam behoort tot de Woondeal Zuidelijke Randstad. De Rotterdamse aanvragen hebben betrekking op gebiedsontwikkelingen waarbinnen op korte tot middellange termijn wordt gestart met de bouw van woningen, grofweg tussen 2021 en 2024.

 

De groei van de stad begon met woningen, maar woningbouw staat niet op zichzelf. Het is belangrijk om te zorgen dat naast het aantal woningen ook het aantal voorzieningen meegroeit, er voldoende betaalbare ruimte in de stad blijft om te werken en dat de stad bereikbaar blijft.

 

De opgaven van gebiedsontwikkelingen worden hierdoor met de tijd steeds complexer. De opgave wordt omvangrijker, niet alleen door de hoeveelheid woningen en ruimtelijke opgaven, maar ook door ontwikkelingen als de bestuursopdracht Slagkracht in de Wijk, de omgevingswet en participatieprocessen. Het wijkgestuurd werken vraagt een andere manier van werken. Ontwikkelingen worden daardoor steeds meer multidisciplinair, waardoor dit gedurende het traject meer tijd kost, maar uiteindelijk resulteert in een kwalitatief goede en integrale ontwikkeling.

 

Risico

Dit vraagt om het strategisch operationeel doorvertalen en het integraal afwegen van de gewenste stedelijke doorontwikkeling. Een robuuste, daadkrachtige en slagvaardige uitvoeringsorganisatie is nodig om de gewenste stedelijke ontwikkeling binnen het speelveld van een toenemend aantal stakeholders en partners tijdig te realiseren. Bij onvoldoende budget hiervoor komt de ingezette versnellingsaanpak, welke in lijn is met Rotterdam Sterker Door, tot stilstand. Hierdoor dreigt Rotterdam wederom terug te vallen in planvoorraad en kan de stad wederom in een woningcrisis komen.

 

Versterken bestaande woningvoorraad

Uiterlijk in 2021 stellen we een warmte transitievisie op, waarin wij aangeven welke wijken voor en na 2030 van het aardgas afgaan.

Het funderingsloket onderzoekt samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken en andere gemeenten een alternatief voor het Fonds Duurzaam Funderingsherstel. In 2021 worden er nieuwe aanbestedingen gedaan voor projecten inzake wijkgericht funderingsonderzoek en de inzet van procesbegeleiding bij urgent bloksgewijs funderingsherstel.

Rotterdam groeit. Goed wonen zorgt voor een stabiele (thuis)basis in een dynamische stad en vergroot daarmee de kans dat Rotterdammers actief en gezond opgroeien, leren, participeren in de samenleving en economie en zichzelf ontwikkelen onder veranderende omstandigheden. De gemeente faciliteert uiteenlopende woonwensen binnen de stadsgrenzen waardoor iedereen die iets voor Rotterdam kan betekenen (en andersom) een plek kan vinden en het voor bedrijven ook aantrekkelijk is zich hier te vestigen vanwege de aanwezige talenten en capaciteiten. De groei van de stad, samen met bijvoorbeeld de nieuwe economie, energietransitie en klimaatverandering brengen ook allerlei risico’s met zich mee. Rotterdam ziet juist kansen in deze dynamiek en werkt aan een positieve vertaling daarvan. Tegelijkertijd werkt de gemeente daarmee aan de weerbaarheid en de veerkracht (resilience) van de stad.

 

Huidige en nieuwe Rotterdammers kunnen in de komende vier jaar in onze stad nog beter een huis passend bij hun wensen en mogelijkheden vinden, in een prettige, veilige en groene woonomgeving.  De gemeente pakt door op de ambities van de Woonvisie 2030, maar beseft dat de stad harder moet groeien qua woningaantallen en versneld moet verduurzamen en inspelen op andere transities (klimaat, mobiliteit, circulair bouwen, digitalisering) om ook in de toekomst een aantrekkelijke én resilient (veerkrachtig en toekomstbestendige) woonstad te kunnen blijven. Deze versnelling op de uitvoering van ambities is vastgelegd in het Addendum op de Woonvisie 2030.

 

Tegelijkertijd ligt er een opgave om te zorgen dat de basis op orde blijft in de bestaande woningvoorraad. Groepen woningzoekenden die nu tussen wal en schip dreigen te vallen en/of een maatschappelijke meerwaarde hebben, worden door de gemeente extra ondersteund in hun zoektocht naar een woning. Met als inzet het wonen voor Rotterdammers zo veel mogelijk betaalbaar, toegankelijk en overlastvrij te maken en houden.

 

Belangrijke ontwikkelingen die effect hebben op het wonen en bouwen, waarvan de aard en omvang van het effect nog lang niet allemaal duidelijk zijn:

• Demografische ontwikkelingen zoals de ontwikkelingen in de huishoudensamenstelling, levensverwachting en migratie.
• Nationale energietransitie en de vertaling daarvan naar Rotterdam. Een woning verhoogt haar toekomstwaarde (en daarmee ook WOZ-waarde) door volledig te zijn aangepast op schone energie
• voortdurende klimaatveranderingen zodat woningen anders ingesteld moeten zijn op wateroverlast, waterschaarste en hittestress
• stedelijke mobiliteitstransitie, waarbij ingezet wordt op schone deelconcepten voor modaliteiten en meer ruimte voor fietsen, OV en lopen in de directe woonomgeving wordt geboden
• nationale en internationale ontwikkelingen ten aanzien van financiering van wonen zoals ontwikkelingen rondom het hypothecaire stelsel, de ontwikkeling van de rentestanden en de huurtoeslag en het landelijk fonds Duurzaam Funderingsherstel
• landelijke ontwikkelingen ten aanzien van wetgeving zoals de evaluatie van de Woningwet, de komst van de Omgevingswet en eventuele veranderingen in de Wet maatschappelijke ondersteuning
• landelijke subsidieregelingen en deals met het rijk ten aanzien van respectievelijk verduurzaming en het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ)
• ontwikkelingen in de corporatiesector zoals fusies en saneringstrajecten
• ontwikkelingen en afspraken rond wonen op bovenlokaal niveau zoals de regionale woningmarktafspraken in de regio Rotterdam en op Zuidvleugelniveau de afspraken in het kader van de Verstedelijkingsalliantie
• ontwikkelingen in de markt (bijvoorbeeld prijspeil bouwmaterialen)

 

Strategische opgaven gebiedsontwikkelingen

Een aantal programma’s en gebiedsontwikkelingen in Rotterdam heeft belangrijke betekenis voor de sociaal-economische ontwikkeling van de stad. In deze ontwikkelingen wordt (in samenhang met andere beleidsambities) een belangrijke bijdrage aan de woningbouwopgave van de korte, middellange en lange termijn geleverd. Het betreft de navolgende ontwikkelingen.

 

Merwe4Havens

Het Merwe-Vierhavengebied (M4H), de plek voor de innovatieve maakindustrie, wordt verder ontwikkeld. Binnen M4H ontwikkelt het deelgebied Merwehavens zich tot een aantrekkelijk en duurzaam woongebied dat goed in verbinding staat met de directe omgeving en waarbij er (milieutechnisch) evenwicht is en uitwisseling plaatsvindt met de directe omgeving die bestaat uit het naastgelegen Makersdistrict en de wijken Oud Mathenesse Witte Dorp, Bospolder Tussendijken en Spangen.

 

Stadionpark (incl. Feyenoord City)

Stadionpark is een grote gebiedsontwikkeling op Rotterdam Zuid, waar wonen, sporten en beleven samenkomt. Op de Sportcampus vindt een herschikking plaats van sportvelden en worden nieuwe accommodaties gerealiseerd, waarbij de 1e fase is afgerond en de overige delen in uitvoering zijn. Een stedenbouwkundig ontwerp voor woningen en onderwijs in de noordoosthoek van de Sportcampus is juli 2020 door het college vastgesteld en wordt aangeboden aan de Gemeenteraad. De herinrichting van Park de Twee Heuvels is vrijwel afgerond en de tender voor de woningbouw heeft een bijzonder winnend ontwerp opgeleverd. Start bouw van de parkvilla’s in 2021. Juli 2020 is gestart met bouwrijp maken van de GAMMA/P+R locatie op de Noorderhelling. Medio juli 2020 zal het eerste binnenstedelijke FastNed snellaad station op het Zuiddiepje worden geopend. 

 

Het planproces voor de stadionontwikkeling en gebiedsontwikkeling Feyenoord City is in volle gang. De gebiedsontwikkeling is vastgelegd in het Masterplan Feyenoord City dat in november 2019 door de Gemeenteraad is vastgesteld. Het bestemmingsplan wordt in 2020 opgeleverd. Het ontwerp voor het Nieuwe stadion en aangrenzende openbare gebied vordert volgens planning, de aanvraag omgevingsvergunning is gedaan. Vanaf oktober 2020 worden de plannen getoetst aan de door de raad opgestelde voorwaarden, zoals vastgelegd in de Position Paper. De Corona crisis heeft invloed op het Stadionpark. Externe partners zoals Stadion Feyenoord en de Stichting Gebiedsontwikkeling hebben extra hordes te nemen in hun financiering. De participatie is complex gebleven, maar het uitgangspunt dat de projecten zoveel als mogelijk ongestoord doorgaan is vergaand gerealiseerd.

 

Hart van Zuid

De gebiedsontwikkeling Hart van Zuid (HvZ) heeft als doel het nieuwe centrum voor Rotterdam Zuid te realiseren. HvZ bestaat uit een integraal programma dat moet leiden tot economische en sociale verbetering, het verbeteren van verblijfsklimaat, -duur en comfort, verhogen van werkgelegenheid, borgen van goede vervoersverbindingen, borgen van duurzaamheid en verbeteren van veiligheid.

 

Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ): pijler Wonen

Binnen de pijler Wonen zetten we via het Werkprogramma NPRZ Wonen 2019 – 2022 door op de transformatie van de focuswijken. Ingrepen in de goedkope woningvoorraad en de woonmilieus van Rotterdam-Zuid moeten ervoor zorgen dat gemengde woonmilieus op Zuid gerealiseerd worden, zodat er voldoende duurzame woonruimte beschikbaar komt voor sociale stijgers uit Zuid en nieuwe bewoners met midden- en hoge inkomens.

 

Duurzame gebiedsaanpak

Verspreid over de stad bestaat een aantal aandachtsgebieden voor de energietransitie van de gebouwde omgeving. Het betreft de gebieden Reyerdijk/Groot IJsselmonde, Pendrecht-Zuidoost, Rozenburg, Lage Land Oost (Prinsenland) en Bospolder-Tussendijken. Hier komt een samenhangende, duurzame gebiedsaanpak. Ook wordt waar mogelijk een relatie gelegd met andere transities, denk aan langer thuis wonen.

 

Korte termijn ontwikkelingen woningbouw

Voorbeelden van actuele ontwikkelingen die direct bijdragen aan de groei van de woningvoorraad en aantrekkelijke woonmilieus zijn Park16Hoven, Nesselande, Lloydkwartier, Parkstad en de Binnenstad als city-lounge. Hier blijft de gemeente de marktpartijen en particuliere initiatiefnemers faciliteren en uitdagen naar de opgave te kijken vanuit een uitgekiende, lange termijnvisie.

De bouwopgave wordt steeds zichtbaarder in de stad, op tal van plekken, waaronder op Katendrecht, de Binnenstad, Parkstad, het Motorstraatgebied en nabij de Coolhaven, zijn volop bouwactiviteiten aan de gang.

Ook wordt volop ingezet op het in ontwikkeling nemen van nieuwe bouwlocaties, het vermarkten van gemeentelijke bouwlocaties en het ruimte geven aan marktinitiatieven.