Fixatie gemeentefonds 2020 en 2021
Als onderdeel van het compensatiepakket coronamaatregelen van medio 2020 zijn de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de fondsbeheerders van het gemeentefonds (ministeries van BZK en Financiën) overeengekomen de accressen van het gemeentefonds voor de jaren 2020 en 2021 te fixeren op de stand van de meicirculaire gemeentefonds 2020. Voor deze jaren wordt dat dus ook de afrekening tenzij zich grote afwijkingen voordoen. Schommelingen doen zich nog wel voor door veranderingen van waarden van maatstaven én daadwerkelijke declaraties van gemeenten op het BTW-compensatiefonds. Fixeren komt tegemoet aan de wens van rust en stabiliteit van beide gesprekspartners (fondsbeheerders en VNG). Punt van aandacht is nog wel hoe gemeenten in 2022 weer in de bestaande normeringsystematiek gaan instappen. De VNG (en Rotterdam ook) is hier alert op.

 

Compensatie Coronakosten
Om te voorkomen dat gemeenten door de coronacrisis in financiële problemen komen, heeft het kabinet in overleg met de medeoverheden (w.o. VNG) tot een compensatiepakket besloten. Over de maatregelen uit dit pakket is de Tweede Kamer geïnformeerd in de brief van 28 mei 2020. Vooruitlopend op de septembercirculaire 2020 is op 29 juni 2020 € 36,9 mln voor de periode tot en met 31 mei 2020 aan Rotterdam toegekend. Eind augustus 2020 is een 2e tranche van in totaal € 32 mln aan compensatiemaatregelen voor 2020 en 2021 toegekend aan de gemeente Rotterdam.

 

Herziening gemeentefonds

In juni 2018 heeft de minister van Binnenlandse Zaken aan de Tweede Kamer gemeld te werken aan een herziening van het gemeentefonds per 2021. Dit heeft vertraging opgelopen omdat -in grote lijnen- de herverdeeleffecten begin 2020 niet goed uitlegbaar waren. Het Rijk streeft er naar om de uitkomsten van de herziening op te nemen in de decembercirculaire 2020 met 2022 als ingangsdatum. De onderzoeken zijn inmiddels afgerond. Op basis van de onderzoeksresultaten en het bestuurlijk gesprek zullen de fondsbeheerders naar verwachting in het najaar 2020 een voorstel voor een nieuwe verdeling ter consultatie voorleggen aan de VNG en de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB). Op dat moment zullen ook de onderzoeksrapporten gepubliceerd worden op Rijksoverheid.nl. Na weging van de adviezen aan de VNG en de ROB zullen de fondsbeheerders de Tweede Kamer per brief informeren over het definitieve verdeelvoorstel. Dat zal naar verwachting in december 2020 plaatsvinden.  

Naast de bij de voortgang 2020 genoemde onderwerpen worden de effecten van de septembercirculaire 2020 voor de jaren 2021 en verder conform de consistente gedragslijn verwerkt in de Voorjaarsnota 2021 / 1e Herziening 2021.

Tot het taakveld Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds behoren de uitkeringen uit het gemeentefonds. Het gemeentefonds is de grootste inkomstenbron voor gemeenten. De ontwikkeling van het gemeentefonds bepaalt in belangrijke mate onze financiële ruimte. Gemeenten kunnen zelfstandig beleid voeren met het geld dat het Rijk beschikbaar stelt uit het gemeentefonds. Gemeenten moeten echter wel de hen wettelijk opgedragen taken bekostigen met het geld dat zij uit het gemeentefonds ontvangen. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om de uitvoering van de Jeugdzorg en het verstrekken van bijstandsuitkeringen.

Drie keer per jaar informeert het Rijk de gemeenten met een circulaire over het gemeentefonds:

• in mei/juni op basis van de Voorjaarsnota van het Rijk
• in september op basis van de Miljoenennota van het Rijk
• in december op basis van de Najaarsnota van het Rijk